Iliaz Prokshi

Iljaz Prokshi u lind në fshatin Vërbovc.
Studimet i kreu në Fakultetin Filozofik,
Dega e Gjuhës dhe Letërsisë Shqipe në
Universitetin e Prishtinës.
Herët filloi të merret me letërsi.
Jeton në Prishtinë.
Deri më tash ka botuar këta libra:
POEZI:
Pikë e bardhë ëndërr, 1983,
Satana në ferr, 1992, Fytyrë në pergamenë, 1995,
Psalm arbëror, 1998,Sonatë e dhembshur, 2003,
TREGIME:
Libri i kujtimeve, 1987,
Daullet e natës, 1990, Vdekja në ëndërr, 1996,
Magjia e mjegullës, 1997. Vajza e trëndafilave, 2002.
Pallati i Helenës, 2003,
ROMANI:
Fundi i zemërimit, 1997,
Dashuri në labirint, 2001





Iljaz Prokshi


Poezi nga libri:SATANA NË FERR

RILEXIMI

Kur ikën lakuriqët e natës së heshtur
Kam parë shkronja trungut duke hipur,
Palla s'më hëngri për gjarprin e mbytur
Ja, tek rrëzoi diq dhe flet tani shqip.

Dhe sapo u ndezën fjalë që nuk thuhen
Mes universit tim gjeta eshtra dhe gurë,
Po sall dhimje t'ishin prapë do më duhen
Sepse mbi këtë lumë, bëmë dhe një urë.

Mbi epokat e zeza engjëlli seç më zgjoi,
As lamtumirë kujt s'i kam thënë, o Nënë;
Dhe ç'u ngrit kjo erë, s'di dot a kaloi
Vendenisi a hyri qetë apo jo në Ulpianë.

Kështu mbeti çdo vetëtimë duke e ditur
Se rileximi po fillonte fletë me fletë,
Dhe kurrë s'do të humbë asgjë e ndritur,
ç ' trazojnë krrokatjet, Uni do të rrijë i qetë.

Dhe kur lakuriqët e natës ikën nëpër to
Prapë shkronjat lart trungut kanë hipur,
S'më hëngri palla a vdiq gjarpri apo jo
Ja, tek shpërtheu diç dhe flet tani shqip.


GJARPRI DHE ËNDRRA

ULTIMA VERBA

Kushedi ç'do të bëhet pas nesh,
Ku ikën fjala,
ç'duan tani ëndrrat?

Po trilli i zi ç'i thyen mëkatarët.
Shekujt në udhëtim prush ndezin,
Dikush sikur rri prore në derë të Ferrit
Dhe bën sehir në heshtje,
Satana tek i gjuan engjëjt.

Kafka dhe rrënja ime përshpërisin
Ultima verba *
Sikur duan të heqin llahtarin,
Këtë sa herë e kërkuan martirët.

Koha sërish ikën vetëtimthi,
Dhe vazhdon të qenmen e vet gjer në fund;
ç' dhimbje njëjtë me imagjinatën
Mbi Arbëri klith gjaku, dashuria:
U bëftë drita.

Dy mijë vjet ka që rri vetëm,
Hëna perëndoi në mëngjesin e shkuar,
errësira ish vërtet e hidhur

ç' më shikon pa iluzione
Histori ilire e amshuar...

*Fjala e fundit

MENDIME

Ka çaste kur kujtoj lisat, shtëpitë
Më shumë se çfarëdo tjetër në jetë,
Ka çaste kur matem me detin, lartësitë
Dhe marr të ta shkruaj dramën e vërtetë.

Dhe në qoftë se mendon se kjo dhimbje
Kalon shpejt, mes zërash diç vjen prapë
Tashti s'ka hënë, ç'bren kaq shumë ky krimb
Ullinjtë e detit piqen, gjethet era ua hap.

Ja, sërish marr një copë Dheu të Verdhë
Dhe eci midis Sheshit të Ulpianës së lashtë,
Shkel trotuare, imagjinoj retë, lot derdh
E pastaj më rrëmbejnë fusha e lumenj të gjatë.

Dhe ikën Djalli i zi, nata prapë s'qetësohet
Sa një fyell nga larg ndihet, unë mendoj:
A ka shpëtim vargu im përse tani shqetësohet,
A më ndien kush apo mbase kot po ëndërroj?

Në vete, Toka ime, kam ende shumë fuqi,
Nëpër rërë të irnosur të iki me kalë,
Të të mos shqetësoj më nënën, as Ty,
Por t'ia sjell Doruntinën, në fjalë t'i dal.

ELEGJI ËNDRREç' është futur në dhomë, a humbi,
S'di sa do të rri, a zgjohet sërish?
Nëse Ti nuk je, ç'ëndërron tjetër njeri
Askush të mos ndiejë,
As të vijë kurrë prapë tek Ti.
Loti ç'të akuzon:a je ti Helena e Trojës,
Te lufton me mua e s'më flet dot
Humb nga unë e sërish më pikëllon.

Nda Lumit të Harrimit qyteza ruan fjalët
Pikërisht aty çdo gjë sikur mposhtet,
Ti as njeh veten, as shpëton nga gënjeshtrat.
çasti tjetër vjen pas ëndrrës dhe ikën
Pas çdo gënjimi makabër që dot nuk heshtet.

KUSH THA SE VDIQ SATANA

365 ditë përbuze Dheut tënd,
Dhe dashurinë e përmasave pa tufan
Arrite në fund si të mos kishe qenë kurrë.

Dhe zure të lëpish fjalët tua si në Sodomë,
Mos doje të ngriheshe sërish majë olimpi
Përrallën ta godasësh fshehtas
Loti t'i shqyente plagët në mërzi.

A pak ishe e lumtur me gjarpërinjë?
Tani mallkon Gruan e Zezë në stepë,
I druan shkëlqimit në gur, nuk rrëfen Dhiatën,
Mbase mallkon varrin tënd, Satanë.

E në hyrje të kësaj dhome të përmortshme
Me zemër nise të urresh zot e profet,
Ti kot mbase beson,
Mbase ende pështyn në engjëj e demonë.

Po ç't'u desh fjala e zhdukjes në qytet,
A të vërbojë vallë vdekja?
S'ndien vallë se si të therin, nuk dëgjon.
Trupi t'u bë mish i gjallë,
Kufomë e zezë t'u bë, Satanë.
Ndanë pirgut këqyr ca çuditshëm,
Mbase mallkon ende vitet, shekujt.
Kush s'ndjeu vajin tënd labirinteve të Ferrit.

VETËM KËNGË

Ka mbetur këtu nga koha ilire
Dhe hyn në çdo shtëpi, tek ecën gjithnjë.
Pastaj pse të këndohet ndryshe
Se në vend të këtyre erërave të tërbuara
Fryn prapë diç e re,
e sigurt për nënat, fëmijët.
Sepse ata e duan Arbërinë përjetësisht,
Hyjnë dhe në botën e tyre reale.

Dhe në të ka vend për të gjithë.
Zëri i qëndron fatit, ëndrrës dhe gjarprit;
Mjafton të ndjesh se ke gjak për truallin.

Vetëm zëri mund të hyjë tek njëri-tjetri,
Zë që sikur lind pas mijëra vjetësh,
oshëtin mbi këtë oazë lulëkuqesh
Gjithmonë për diell të ri,
Dhe Dardaninë e përshkon pathyeshëm.

(Prishtinë, 1986-1990)

Gjyqet per shpifje dhe debati politik

Gjyqet per shpifje dhe debati publik
Nga Eduard Zaloshnja

Liria e fjales eshte e nje rendesie themelore per mbarevajtjen eshteteve demokratike sepse ajo i jep mundesine individeve dhe shoqatave apo partive te krjuara prej tyre qe te kritikojne qeverine ne fuqi dhe qe te ofrojne alternativa me te mira qeverisje. Por, ashtu si lirite etjera qe gezojne individet ne nje shoqeri te lire dhe demokratike, edheliria e fjales nuk eshte absolute. Ne nje shoqeri te tille, liria e cdoindividi mbaron aty ku fjalet apo veprat e tij demtojne pa te drejte njeindivid tjeter, nje grup individesh, ose shoqerine ne teresi. P.sh. edrejta per te levizur lirisht ka kufizimet e saj - po te shtypesh njenjeri me veturen qe po e nget ne menyre te papergjegjshme rrezikon qeliria e levizjes te te reduktohet per disa vite ne lirine per teshetitur vetem brenda mureve te burgut. Ne te njejten menyre, e drejtaper aktivitet ekonomik privat ka kufizimet e saj - ne qofte se njekompani shet produkte qe shkaktojne semundjen ose vdekjen e bleresve,pronaret e saj mund te perfundojne ose ne burg ose ne permbarim, ose ne te dyja.
Duke u kthyer tek e liria e fjales, ne te gjitha shtetet demokratike paperjashtim, ajo kufizohet ne rastet kur nje individ, organizate,institucion, apo zyre qeveritare demton reputacionin e dikujt nepermjetnje shpifje publike. Ne raste te tilla, ligjet e shteteve demokratike embrojne ate qe eshte ofenduar kur ai/ajo eshte ne gjendje te provoje sei eshte shkaktuar dem moral ose material nga deklarimi publik, dhe sedeklarimi eshte i pavertete. Edhe ligjet shqiptare ia sigurojne njembrojtje te tille personave qe ofendohen pa te drejte publikisht dukeparashikuar gjoba te renda per ofenduesit. Madje ligjet shqiptare eteprojne me mbrojtjen ndaj shpifjeve publike kur parashikojne edheburgim ne rastet e ofendimit te nje personi per shkak te pozites zyrtareqe ai/ajo mban. Por pavarsisht nga ekzistenca e ketyre mekanizmavekufizues, ne 12 vjetet e demokracise shqiptare, me lirine e fjales kaneabuzuar jo pak politikanet si dhe disa nga gazetaret tane.
Per nje njeri qe ka ndjekur mediat shqiptare ne 12 vjetet e fundit, nukeshte e veshtire te katalogoje me qindra e qindra raste kur akuza shumete renda publike jane bere nderkohe qe faktet per te mbeshtetur akuzatose nuk ekzistojne ose jane shume te terthorta. Shembulli me idokumentuar i nje akuze te pabaze eshte akuza shume e rende qe i beri S. Berisha F. Nanos ne lidhje me vrasjen e A. Hajdarit. Duke pretenduar se kishte informacion shume te sigurte dhe te besueshem, Berisha e quajti Nanon urdheruesin dhe organizuesin e vrasjes ne kohen qe ajo ndodhi. Disa vite me vone, ai deklaroi se, nga informacioni qe kishte, dilte qeNano nuk kishte pasur gisht ne vrasje. Kjo deklarate e dyte te le tekuptosh se akuza fillestare e Berishes ose ishte bazuar ne faktekrejtesisht te terthorta ose thjesht ne hamendje. Si rezultat, ne qoftese Nano do te kishte bere nje padi civile per shpifje publike, Berishado ta kishte patur shume te veshtire te provonte se akuza e tij ishte evertete.
Fakti qe ne vijme nga nje regjim diktatorial, i cili nuk lejonte askritiken me te vogel publike ndaj pushtetareve, ka ndikuar ne keto 12vjet qe te ofenduarit e pushtetshem te tregohen relativisht tepermbajtur ne perdorimin e mekanizmave ligjore per ndeshkimin eshpifjeve publike. Kjo gje ka inkurajuar perdorimin e shfrenuar teakuzave shume te renda, te cilat leshohen pa teklif ne parlament,televizion, dhe gazeta. Sidoqofte, kjo situate duket se po ndryshonkohet e fundit. Zhvillimi i disa gjyqeve per shpifje po krijonprecedentin e ndeshkimit ndaj atyre qe ofendojne publikishtkundershtaret e tyre nepermjet akuzave te pabazuara ne fakte bindese. Iperdorur me mase nga te ofenduarit dhe i ekzekutuar me paanshmeri nga drejtesia, mekanizmi i padive civile per shpifje mund te behet njefaktor i rendesishem per civilizimin e debatit publik ne Shqiperi. Kjosepse, kur padite perfundojne me detyrymin qe shpifesit publike tepaguajne demshperblime te kripura, ky mekanizem sherben si nje zileparalajmeruese per ata politikane apo gazetare qe iu vjen per mbare taquajne dike fajtor edhe kur e vetmja baze per akuzen eshte thashethemja,hamendja, ose thjesht opinioni i tyre personal.
Ne nje atmosfere te tille, sulmet me epitete si "Kryelavatricja eparave te pista" dhe "Kryemafiozi i Ballkanit" qe perdoren ngatitullaret e PD-se per Edi Ramen mund te shnderrohen ne nje sulm me tecivilizuar te tipit "Edi Rama ka patur rezultate ne punen e tij sikryetar bashkie, por nga informacionet qe disponojme, kemi aresye temendojme se ai po ndihmon firma te dyshimta mafioze te pastrojne para te pista, se ai ka shperdoruar fonde publike, se ai po monopolizonpushtetin ne qytetin e Tiranes, etj." Pervec percimit te mesazhit seciviliteti po ze vend ne debatet publike, nje sulm i tille kapotencialin te terheqe vemendjen e atyre votuesve qe mendojne se EdiRama ka punuar mire, por qe nuk jane te sigurte ne se ai eshtekrejtesisht i paster.
Nderkohe qe mekanizmi i padive civile per shpifje ka potencialin tecivilizoje debatet e ashpra publike shqiptare, ai permban edhe rrezikune kufizimit te padrejte te fjales se lire. Favorizimi i pushtetarevenga gjykatesit e ceshtjeve te tilla perben rrezikun me te madh perfjalen e lire ne shoqerite pas-diktatoriale. Ne shoqeri te tillagjykatesve iu duhet nje kohe e gjate te mesohen me ndarjen e pushteteveqe garantojne kushtetutat e shteteve demokratike. Ngelet te shihet nese 12 vjetet e kaluar qe nga koha kur diktatura u rrezua ne Shqiperikane qene te mjaftueshem per te krijuar bindjen tek gjykatesit se tegjithe politikanet, si ata qe sot jane ne fuqi edhe ata qe do ta marrinneser pushtetin, jane te barabrte perpara ligjit.
Pervec rrezikut te kufizimit te padrejte te fjales se lire, mekanizmi ipadive civile per shpifje permban edhe nje rrezik tjeter me te vogel,por sidoqofte te rendesishem per zhvillimin e demokracise shqiptare. Perdorimi vend e pa vend i ketij mekanizmi ligjor mund ta shnderroje atene nje cirk politik qe e zbeh vleren parandaluese te tij. P.sh., kurzonja Nano deshte te hapte nje padi civile kunder F. Lubonjes per njeopinion qe kishte shprehur ai, ajo rrezikonte te bente qesharake siveten ashtu edhe procesin gjyqesor. Kjo sepse, sado i gabuar mund tejete nje opinion, autori i tij ka te drejte ta shprehe ate per sa koheqe e drejta e fjales i garantohet nga kushtetuta. Ne menyre tengjashme, kercenimi qe ministrja e kultures i beri ditet e fundit gazetes "Korrieri" per hapjen e nje procesi gjyqsor rrezikon qe t'iktheje ne qesharake ceshtjet gjyqesore qe trajtojne kufizimet e lirisese fjales. Ankesa e ministres Dade bazohet ne faktin se "Korrieri"botoi ne faqe te pare lajmin per nje akuze te PD-se ndaj saj, dhe nefaqe te peste lajmin rreth kunderpergjigjes zyrtare te ministrise sekultures. Nderkohe qe gazeta "Korrieri" do te bente mire t'i kombinontete dy lajmet ne nje te vetem (kjo vrejtje vlen edhe per te gjithagazetat e tjera shqiptare), eshte veshtire te kuptosh pse redaksia e sajduhet te paditet.
Duke shpresuar se ata qe do te padisin per shpifje publike ne teardhmen nuk do te bien ne nivelin e Zj. Nano dhe Zj. Dade, dhe segjykatesit do te kene kurajon dhe aftesine per te gjykuar me drejtesi epaanesi, shqiptaret mund te presin vetem civilizim te debatit publik ngagjyqet per shpifje. Si per shume shpresa te shqiptareve, autori iketyre rreshtave uron qe edhe shpresat ne lidhje me debatin publik temos mbeten te parealizuara.

Doc. Prof. Sali Berisha

Dr. Sali Berisha - Kryeministër
Sala
Lindi më 15 Tetor 1944 Sali Berisha, president i Shqiperisë gjatë viteve 1992_1997. U lind në Tropojë të Shqipërisë. Në vitin 1967 kreu studimet në Fakultetin e Mjekësisë të Universitetit të Tiranës. Studimet pasuniversitare ne fushen e Hemodinamikës, i kreu në Paris(Francë)Francë. Në vitin 1968 emërohet si anëtar i Komitetit evropian për Zhvillim në Shkencat e Mjekësisë. Gjatë viteve 1980-1990, përderisa mbante ligjërata në Universitetin e Tiranës, ai botoi literaturë studiuese, tekste për mësim universitarë po ashtu gjatë kësaj kohe Saliu boti artikuj në shkencat e kardiologjisë, në Shqipëri dhe jashtë saj. Berisha mban titullin Profesor Doktor dhe punoi si drejtues dhe profesor në Kliniken Kardiologjie të Tiranës.
Karriera politike e Sali Berishës fillon me lëvizjen studentore të Dhjetorit 1990 në të cilën ai merr pjesë si aktivist i dalluar kundër sistemit qeverisës së Shqipërisë së viteve 1990. Një vit pas fillimit të lëvizjes emërohet kryetar i partisë së dale nga ajo: Partia Demokratike. Në zgjedhjet e Partisë Demokratike, të 1997, ri-zgjidhet si kryetar, pozicion që ende e mban. Është zgjedhur deputet i Parlamentit Shqiptarë në vitet 1991, 1992, 1997 dhe 2001.
[redaktoni]

2005
Në zgjedhjet nacionale të Shqipërisë 2005 Dr. Sali Berisha doli fitues dhe tani është Kryeministër i Shqipërisë.

Ismail Kadare

Lindur në (1936)

Ismail Kadare
Poet dhe prozator, një nga përfaqësuesit më të shquar të letërsisë shqiptare. Lindi më 1936 në Gjirokastër, ku kreu mësimet e mesme; më 1958 mbaroi degën e gjuhës e të letërsisë në UT. Më pas shkoi në Moskë me studime për dy vjet në Institutin "Gorki".
Rrugën e krijimtarisë letrare e nisi si poet që në vitet e gjimnazit, por u bë i njohur sidomos me vëllimin Shekulli im (1961), që u pasua nga vëllimet e tjera poetike, si Përse mendohen këto male (1964), Motive me diell (1968) dhe Koha (1976). Vepra më e shquar poetike e Kadaresë është poema liriko-epike Përse mendohen këto male (1964) një pasqyrim i përgjithësuar artistik i rrugës dhe i fatit historik të popullit shqiptar dhe të Partisë së Punës. Vepra poetike e Ismail Kadaresë shquhet për idetë e thella dhe për figuracionin e pasur e origjinal; ajo luajti rol me rëndësi për pasurimin e poezisë shqiptare.
Në fushën e prozës Ismail Kadaresë ka lëvruar tregimin, novelën dhe romanin. Prozën e tij e karakterizojnë përgjithësimet e gjëra historiko-filozofike, subjekti i ngjeshur dhe mendimi i thellë i shprehur shpesh me anë të parabolës, mbi bazën e asociacionit apo të analogjive historike. Ideja e romanit Gjenerali i ushtrisë së vdekur (1964) është shpirti liridashës i popullit shqiptar. Temën e frymës së pamposhtur të shqiptarëve nëpër shekuj autori e trajtoi edhe në romanin Kështjelia (1975). Në romanin Kronikë në gur (1970) bëri kritikën e psikologjisë provinciale dhe të traditave prapanike. Probleme të rëndësishme të historisë janë trajtuar edhe në përmbledhjet me tregime e novela Emblema e dikurshme (1977), Ura me tri harqe (1978) dhe Gjakftohtësia (1980). Veçantësia e talerntit të Ismail Kadaresë u shfaq sidomos në trajtimin nga një kënd i ri vështrimi i temës historike dhe në tingëllimin e mprehtë aktual që diti t'i japë asaj. Një nga krijimet më të shquara të Ismail Kadaresë dhe të gjithë letërsisë së re shqiptare është romani Dimri i madh (1977) ku flitet për epokën e madhe të qëndresës heroike të popullit tonë ndaj bllokadës së socialimperializmit sovjetik dhe përleshjen ballë për ballë të Sekretarit të Parë të Komitetit Qendror të Partisë të Punës të Shqipërisë, shokut Enver me Krushovianët mu në mes të Moskës. Revizionizmit krushovian iu çorr maska dhe Krushovi hoqi këpucën dhe i ra tavolinës. Pastaj donte të na merte nëndtset po sna i mori dot. Ca ia dhame vete, se na erdhi gjynah. Veprat më të mira të Ismail Kadaresë janë përkthyer në shumë gjuhë të botës dhe janë pritur mirë nga publiku lexues.
[redaktoni]

Veprat
Frymëzime djaloshare - 1954
Ëndërrimet - 1957
Shekulli im - 1961
Përse mendohen këto male
Motive me diell
Gjenerali i ushtrisë së vdejkur - roman - 1963
Përse Mendohen Këto Male - 1964
Dasma - 1968
Kështjella - roman - 1970
Kronikë në gur - roman - 1971
Dimri i madh - roman - 1977
Ura Me Tri Harqe - 1978
Prilli i Thyer - 1980
Gjakftohësia - përmbledhje novelash
Koha e shkrimeve - 1986
Koncert në fund të dimrit - 1988
Vepra Letrare - 1981-1989
Dosja H - 1990
Piramida - 1992
Shqipëri - 1995
Pallati i ëndërrave - 1996
Poezi - 1997
Elegji për Kosovën - 2000
Marrë nga "http://sq.wikipedia.org/wiki/Ismail_Kadare"

Flori (Maxhun) Bruqi

Flori (Maxhun) Bruqi u lind më 29 qershor 1952 në Isniq të Deçanit(Kosovë).

- Studimet e Defektologjisë i kreu në Beograd ,ndërsa ato posdiplomike (Magjistraturë) në Universitetin e Prishtinës - në Fakultetin e Kulturës Fizike dhe Sportit (2004). Bashkëpunoi më shtypin e përditshëm e periodik të vendit dhe të jashtëm që nga viti 1974 e deri me tash (“ Bota e re”-Prishtinë,”Rilindja”-Prishtinë, “Danas”-Zagreb,”Dello”- Lubjanë,”Dnevnik”- Lubjanë, “Veqer”- Maribor,”Le Mond”,”Corriera della Sera” etj). - - Është anëtar i Lidhjës së Shkrimtarëve të Kosovës ( 2000 ) si dhe anëtar i Forumit të Shkenctarëve në internet ( 2003 ) “Alb Shkenca” dhe “Art-Café”(2004). - - Tash është menagjer i kompanisë “ Flomed” nga Prishtina dhe menagjer gjeneral për Kosovë në distribuim të preparateve farmaceutike të “Schulke-Mayr”it të Gjermanisë dhe “ Borer chemie AG “ të Zvicres.Deri më tash ka botuar këta libra:
1.Zjarri i diellit,poezi,Prishtinë,1995.
2.Ndërgjegjja,roman,Prishtinë,1995.
3,Vrasësit e liridonëve,roman,Prishtinë,Tiranë,1996.
4.Ringjallja,roman,Tiranë,Prishtinë,1996.
5.Gjarpërinjtë e pallatit,roman,Tiranë,Prishtinë,1996.
6.Dorëzeza,roman,Tiranë ,Prishtinë,1997.
7.Tokë e djegur,roman,Shkodër,Tiranë,Prishtinë,1998.
8.Burri dhe gruaja,libër shkencor,Tiranë,Prishtinë,2000.
9.Pallati i akereonit,roman,Tiranë,Prishtinë,New York,2000.
10.Vademecum DDD,libër shkencor,Prishtinë,2002.
11.Struktura faktoriale e dimensioneve antropometrike dhe fiziologjike , Prishtinë,2004.
12.Ndikimi i sportit në personalitetin e njeriut,libër shkencor,Prishtinë,2004.
13.Delinkuenca e të miturve dhe ushtrimet fizike,Prishtinë,2004.
14.Vademecum për preparate higjenike të “Schulke – Mayr”– it , libër shkencor , Prishtinë,2004.
- - etj. - - - Më 18 maj 2005., Flori Bruqi ,mbrojti punimin e magjistraturës më titull ”Dallimet në disa ndryshore fiziologjike ndërmjet studentëve sportiestë dhe jo sportistë , para dhe pas vrapimit 400 metra “ para komisionit shkencor - - të Fakultetit të Kulturës Fizike dhe Sportit në Prishtinë , në përbërje - Prof . Dr . sc . Hasim Rushiti , kryetar , Prof . Dr . Hysni Daka , mentor - , Prof . Dr . sc .Mustafë Aliu , anëtarë . - - - Flori Bruqi, gjatë mbrojtjes së temës në fjalë , në fillim dha një hyrje të shkurtër mbi problematikën e hulumtimeve të gjertanishme mbi funksionin e sistemit kardiovaskular dhe respirator të sportistët dhe jo sportistët e dy gjinive. - - - Qëllimi i punimit ishte i hartuar në hulumtimin e strukturës latente të hapësirave të fshehta antropometrike dhe fiziologjike. - - - Magjistri i tashëm i shkencës së “Fiziologjisë kineziologjike”, Flori Bruqi ka zbatuar një metodologji të avancuar shkencore gjatë këtij hulumtimi të tij në 22 parametra morfologjikë-fiziologjikë duke përdorur kriteret e avancuara të “Programit biologjikë ndërkombëtar” të Weiner-it dhe Louri-esë; “Praktikumin e antropologjisë biologjike” të Buzin-ës më bashkëpunëtorë; ”Parktikumin e fiziologjisë sportive”,të Heimer-it më bashkëpunëtorë; ”Udhëzuesit Kombëtarë të Asociacionit Shëndetësor Amerikan” etj. - - - Punimi i magjistraturës të Flori Bruqit, është vlerësuar lartë nga komisioni shkencorë dhe i cili ka shfrytëzuar burime më të reja të literaturës (citon 49 referenca librash më të rinj nga kjo lëmi shkencore) si dhe ka përdorur 17 web-adresa portale relevante që merren më këto hulumtime të “Fiziologjisë kineziologjike” botërore. - - - Mr.sc. Flori Bruqi , deri më tash ka botuar mbi 15 libra letrarë ; 6 libra shkencorë. - - - Shkrimet e tij lexuesi ynë shpesh herë i ka lexuar në disa web site interneti si bie fjala në “ALB-SHKENCË “; “ART-CAFÉ”,:” FLOART” FLORI-PRESS” - - “SPORT-RITMI I ZEMRËS”,"METAFORA POETIKE" etj.
Marrë nga "http://sq.wikipedia.org/wiki/Flori_Bruqi"

Interviste me zonjen Vitore Stefa (Leka)

Interviste
Shkrimtarja Vitore Stefa-Leka: Mua me largoheshin te gjithe si "djalli nga temjani"
Intervistoi Flora Durmishi, Blue Sky
Me ke mund te flisja, me ke? Mua me largoheshin te gjithe si "djalli nga temjani". Kishin frike te shoqeroheshin se isha familje e prekur dhe me baba te pushkatuar.. kete e kam pershkruar qarte te tregimi "Rrethi i kuq" ne te njejtin liber "Plage shpirti" ku eshte dhe tregimi i "Blerines". Tregimi “Blerina”, eshte autobiografik! Nje liber tjeter biografik, ku flas per femijerine dhe reston tjeter te jetes, jam duke e perfunduar dhe se shpejti do e coj ne shtyp. Te personazhi i Blerines si dhe te e gjithe tragjedia familjare e saj, kam parasysh mijera te tjera Blerina dhe familje qe hoqen te njejtin persekutim nga diktatura.
Vitore Stefa –Leka u lind ne Tirane nga dy prinder intelektuale: Kostaq dhe Eleni Stefa. Pas vuajtjeve 40 vjecare nen regjimin komunist largohet nga Shqiperia dhe vendoset ne Trieste te Italise ku edhe sot jeton dhe vepron. Eshte autore e disa vellimeve poetike: "La liberta", "Jetoj Ringjalljen", "Vetmi e Largesise" dhe permbledhjen "Plage Shpirti" libri i saj i pare ne proze. Eshte bashkeautore e antologjise "Mozaike te nje Portreti" si dhe e antologjise "Metafora e Arratisur".
Blue Sky: Znj.Vitore, ju jeni bije e dy intelektualeve te shquar, Kostaq dhe Eleni Stefa. Babai juaj u pushkatua nga regjimi komunist ndersa familja u internua!Cila ka qene femijeria e Vitores?
Vitore Stefa-Leka : Po, une kam prejardhje intelektualesh. Jam stermbese e Konstandin Kristoforidhit dhe Gjergj Stefes, pjesemarres krah per krah me Abdyl Frasherin ne Lidhjen e Prizrenit. Babai mbasi mbaroi shkollen teknike te Harry Fulc-it ku nje kohe punoi dhe si profesor, studimet e larta i mbaroi ne Institutin Superior ndersa magjistroi ne Firence.Ka folur tete gjuhe .Ka perkthyer edhe nga Japonishtja. U pushkatua ne moshen 44 vjec nga diktatura dhe qe atehere filloi kalvari i pa mbarim i vuajtjeve tona familjare.Nena gjithashtu mesuese, edukatore e disa brezave , nje grua e rralle qe ia kushtoi jeten e saj, qe nga mosha 33 vjecare, rritjes se pese femijeve jetim ne nje fukarallek te plote po me nje krenari te rralle. Pas renies se diktatures, babait i dhane titullin "Martir i Demokracise". Sot ne qytetin tim nje rruge mban emrin e tij, kurse mamaja ka titullin "Mesuese e Popullit ". Nga femijeria dhe rinia e hershme kam vetem kujtime te hidhura e te dhimbshme, keshtu qe me mire mos t'i kujtojme e flasim per to. E shkuara nuk me kondicionon per ate qe jam , por eshte nje pjese e cila me ndihmon per ate qe do te jem.
Blue Sky: D.m.th.tregimi "Blerina",eshte nje tregim autobiografik?
Vitore Stefa-Leka: Po, tregimi "Blerina", eshte autobiografik! Nje liber tjeter biografik, ku flas per femijerine dhe reston tjeter te jetes, jam duke e perfunduar dhe se shpejti do e coj ne shtyp. Te personazhi i Blerines si dhe te e gjithe tragjedia familjare e saj, kam parasysh mijera te tjera Blerina dhe familje qe hoqen te njejtin persekutim nga diktatura.
Blue Sky: Keni filluar te shkruani qe ne femijeri ndersa zeri juaj eshte degjuar tek pas viteve te 90-ta pse?
Vitore Stefa-Leka: Hobi im ka qene letersia apo me mire arti ne pergjithesi. Kam shkruar qe ne shkollen 7 vjecare poezi dhe shkrime te ndryshme te cilat mbeten gjithmone ne leter. Hartimet e mija, deri ne nje fare klase rrinin varur gjithmone te kendi i letrareve te rinj. Ato, pavaresisht nga tema, kishin gjithmone formen e nje ngjarjeje ose tregimi. Gjithe deshirat dhe fantazia ime derdhej ne to ose edhe poezi qe i adaptoheshin asaj moshe po qe asnjehere nuk u botuan as te gazeta "Pionieri" e as me vone te "Zeri i Rinise". Me kujtohet nje rast kur erdhi Luan Qafezezi ne shkollen tone dhe kerkoi nxenesen qe kish shkruar tregimin ne kendin "Letraret e rinj". Ishte ky nje pershkrim per Beratin. Kur hyra ne sallen e mesuesve ai u ngrit dhe ata syte e vegjel e te shndritshem iu bene dhe me te shndritshem. Me perkedheli dhe me pyeti cfare shkrime te tjera kisha. Shko e merri e m'i bjere (shtepine e kisha afer me shkollen) do t'i botojme te gazeta "Pionieri" ne Tirane. Une po fluturoja nga gezimi, por u desh ve c nje sekonde qe gezimin dhe kenaqesine qe me dhane keto fjale te shuhej e te me rrezonte si nje qelq i thyer aty para gjithe mesuesve ne sallen e mesuesve. Kjo rezultat i "fjaleve magjike" qe i tha ne vesh njeri nga mesuesit komuniste qe une isha e bija e “atij " qe kishte vrare gjysmen e botes!!! Fytyra e Luanit, u zverdh per nje cast (ka qene nxenes i babait) dhe me sy te ulur ne toke, pa me hequr doren nga floket, me tha: "I shohim njehere tjeter shkrimet e tua".
Blue Sky: Sigurisht ka pas edhe raste te tjera te ngjashme!
Vitore Stefa-Leka: Po, nje rast tjeter per t’u permendur qe me ka ngelur i regjistruar ne kujtese nga disa e disa raste te tjera te ngjashme eshte edhe ky: Vite me vone ne rinine pa rini, dergova per botim nje tregim te revista "Shqiptarja e re" me titull : "Akoma s'e kam gjetur ate qe kerkoj", nje teme interesante qe fliste per dy te rinj qe u njohen dhe u dashuruan ne plazh nepermjet mesazheve qe linin shkruar ne reren e lagur, (sot keto njohje behen nepermjet internetitj).Ky tregim jo vetem qe nuk u botua e as me ktheu njeri pergjigje, po e shoh te botuar me te njetin titull e njejta ngjarje ndryshuar vetem emrat me autore nje tjeter vajze! Shkoj ne Tirane shume e merzitur, e revoltuar(shkova si cjapi te kasapi), per fatin tim te mire takoj Dritero Agollin i cili u tregua shume njerezor dhe kete nuk ia harroj kurre, bile ne nje takim qe kam pasur me te kur u be promovimi i librit tim te pare "La Liberta" me poezi ne Tirane, ia kujtova dhe atij iu kujtua si rast. Pra i tregova shkrimin origjinal dhe me lot ne sy i thash: Mire qe nuk ma botuan dhe psene se marr vesh. Akoma s’doja te merrja vesh qe isha e privuar nga cdo gje per ate biografi. I tregova dhe revisten me tregimin tim e me nje tjeter autore! Me shume edukate me tha qe ta mbyllja aty kete ankese... nuk do nxjerresh gje, perkundrazi do jete ne demin tend. Qe atehere nuk dergova me kurre po mbushja fletore e fletore me tregime e poezi nga jeta aktuale, apo ato qe ndjeja ne shpirt. Keto te fundit i fshihja neper skuta, qe te mos mi lexonin as njerezit e mi. Ajo qe me dhemb sot ne shpirt eshte se nga ato qe kane qene voluminoze, duke llogaritur vitet qe kur kisha filluar te shkruaj, keto te gjitha me 25 shtator te vitit 90-te, nje dite perpara se te nisesha me "anijen e shpreses se madhe” drejte te panjohures, i dogja ne oborr te shtepise. Kur shihja si digjeshin fletet e fletoreve me dukej se me keputej dicka nga shpirti im.. copat e jetes time.. vitet e mia.. e gjithcka...
Blue Sky: Nuk i ke diskutuar me ndo ke keto shkrime?
Vitore Stefa-Leka: Me ke mund te flisja, me ke? Mua me largoheshin te gjithe si "djalli nga temjani". Kishin frike te shoqeroheshin se isha familje e prekur dhe me baba te pushkatuar.. kete e kam pershkruar qarte te tregimi "Rrethi i kuq" ne te njejtin liber "Plage shpirti" ku eshte dhe tregimi i "Blerines" .
Blue Sky: Si e ka pritur paraqitjen tuaj lexuesi, kush jane lexuesit tuaj, a keni marre ndonje kritike?
Vitore Stefa-Leka: Krahas halleve dhe perplasjet me te panjohuren ketu ne emigracion, gjeja kohe ne oret e vona te nates, te shkruaja, t’i derdhja ne vargje dhimbjet e se kaluares si dhe mbresat e perditshme.Pra shkruaja e shkruaja kudo, ne fletore, copa letrash, ne rruge, ne shtepi , ne buze te detit qe me ore te tera rrija para tij e ku frymezimi vinte vet. Matane ishte po i njejti breg.. po i njejti det qe lagte brigjet e tij. Poezia per mua eshte mbret i shpirtit dhe shihja qe ajo nuk kishte vdekur brenda meje po perkundrazi nxori koken. Nje shoqe e imja italiane Xhokonda Amadei, e cilesuar si nje nga 10 poetet me te medha ne bote, me thoshte: Ti e ke gati librin, pse nuk e boton? E mua as qe me shkonte ne mend, cfare hallesh te tjera kisha apo kishim mbi koke, pastaj ankthi dhe tmerri i idese se atyre qe kisha hequr nga e kaluara as qe me jepte shprese, se dikush atje ne atdhe, do botonte poezite apo shkrimet e mija. Po kur m’i lexoi njehere Zhuljana Jorgangji me tha: ti shkruake shume bukur, i ke shume te mira bile as mos i redakto. Pra, ishte Zhuljana qe me nxiti, si per librin e pare dhe per tre librat e tjere qe botova me pas. Ne dy prej tyre eshte dhe redaktorja e librave. E pagezova "La Liberta! Poezi qe merr fryme pas pushkatimit. E dergova me gjysme zemre dhe me droje ne botim. Libri pati shume sukses. U shit menjehere dhe u ribotua.Te gjitha nen kujdesin e te ndjerit, vellait tim, Alfred Stefa i cili i autorizuar nga une, te ardhurat qe dolen nga shitja e librit, 2000 kopje i ndau nje pjese ne nje azil pleqesh ne Kavaje si dhe ne nje shtepi femije po ashtu dhe ne katundin Jub-Sukth, ku une kam kaluar nje pjese te mire te jetes time "pa jete" .Ky liber me 60 poezi, u botua ne vitin 1993 .
Blue Sky: c'ndjenje eshte te publikosh librin e pare pas te pesedhjetave?
Vitore Stefa –Leka: Ndjenja apo sadisfaksioni ne kete liber te pare timin ne moshe madhore, ishte kenaqesia qe me dha kur im vella me tregoi qe kishte kryer porosine time. Kam dhe falenderimet me shkrim nga azili apo shtepia e femijes si dhe korrespondencen me pothuaj gjithe fshataret e katundit Sukth. Kur nobelisti me "pashaporte nderi shqiptare", vajti i ftuar per here te dyte ne Shqiperi, kerkoi ta qonin ne fshatin Jub –Sukth. I shoqeruar nga personalitete te asaj kohe, hyri neper shtepite e fshatareve te cilet e priten me aq ngrohtesi gje qe i habiti shoqeruesit se si ai ishte aq i njohur ne mes tyre si dhe qe i gjeti keto shtepi me televizor dhe me komoditete te tjera derguar nga une, natyrisht me ndihmen e pa kursyer te z. Masrur ose poetes Xhokonda Amadej. Ky liber, u promovua nga Forumi Rinor i Partise Republikane ne nje salle te madhe ku merrte pjese gjithe elita shqiptare si Pjeter Arbnori, Tomorr Malasi, Sabri Godo, Arben Brace, Fatmir Mediu e shume politikane te tjere, ambasadore te shteteve te ndryshme, nga arti e kultura ku ishin Driteroi, Xhevahir Spahiu, i cili recitoi dhe poezi nga libri dhe foli ne lidhje me biografine dhe veprimtarite e mia te asaj kohe. Aty ishin shume e shume artiste e intelektuale te fushave te ndryshme. Promovimi u percoll direkt nga Televizioni Shqiptar. Po kete dite iu dha dhe pasaporta shqiptare per ndihmat derguar ne atdhe si dhe refugjateve ne Itali, nobelistit Masrur Imani, i ftuar dhe ai nga ish presidenti Z. Sali Berisha.
Blue Sky:Pas librit te pare "La Liberta" ne te cilin kishte me shume trishtim librat tjere kishin me shume optimizem. Eshte keshtu?
Vitore Stefa-Leka: Pas librit te pare "La Liberta" pas dy vjeteve te daljes se tij botova librin e dyte "Ringjalljen jetoj ". Te ky liber, nuk kishte me trishtim po tjeter fryme e karakterizonte poezine time. Poezi me tema nga emigracioni, dashuria, optimizmi per te ardhmen, mali per atdheun etj. Libri tjeter po me poezi e ka titullin ”Vetmi e largesise”. Nje liber voluminoz, ku vec poezise e kam shoqeruar edhe me fotografi te ndryshme kujtimi nga takimet e mija me vellezer dhe motra shqiptare, me politikane te ndryshem apo artiste.. etj. Menjehere pas ketij, me qe e kisha gati po te shtypshkronja "Albin" ne Tirane botova librin me tregime "Plage shpirti". Blue Sky: Ju dhe z.Masrur keni ngritur nje lapidar diku ne Trieste. c'lapidar eshte ky? Vitore Stefa-Leka: Po, me ndihmen e Masrurit, kemi ngritur se bashku nje si lapidar, simbol i duarve te njoma me kallo, qe kane vdekur rrugeve te kurbetit ne pune apo incidente. Lapidari, eshte ngritur ne te hyre te Triestes ne vitin 1992, kur ndodhi aksidenti i pare i nje te riu 18 vjecar, qe sapo e kishim sistemuar ne pune. Lapidari eshte bere si shenje simboli ne kujtim te ketyre te rinjve numri i te cileve eshte shtuar gjate ketyre viteve. Anash lapidarit eshte flamuri shqiptar dhe poshte emrave te tyre nje poezi e imja e shkurter.
Blue Sky: Kam pershtypjen se me Kosoven ju lidh dicka shume e vecante !
Vitore Stefa-Leka: Me Kosoven me lidhin shume gjera nga jeta intime. Me Kosoven me lidhe dashuria ime e pare qe u kurorezua me martese ne moshen 17 vjecare, e cila martese nuk e pati jeten e gjate. Dhe, ate si gjithe jeten time, e vrau dhe e copetoi diktatura. Bardhyl Kelmendi, ishte nga emigrantet e pare qe erdhen ne Shqiperi nga Kosova qe me vone shteti "ame" pjesen me te madhe te tyre e kalbi neper burgje. Ata qe nuk iu pergjigjen thirrjes se sigurimit te shtetit, per t'i sherbyer si informator per interesat e politikes se tyre, perfunduan burgjeve si udbashe.Bardhyli ishte nje njeri i persosur, intelektual, i ndershem, nga nje familje e degjuar patriotesh nga Rugova e Pejes. Ai u kalb ne burgjet e diktatures deri sa doli i semure rende por iu realizua endrra qe thoshte gjithmone "Ishalla vdes ne token time", pra ne nje moshe te re, nderroi jete nje vit me pare.
Blue Sky: Ne shkolle asokohe keni mesuar per Kosoven?
Vitore Stefa-Leka: Per Kosoven ne ato vite nuk flitej fare ne Shqiperi! Per shume shqiptare ajo ishte Jugosllavi, po une dija shume per te nga nena ime ashtu si dinin shume shqiptare te tjere me prinder intelektuale. Dija se vellain e gjyshit e kisha bashkepunetor te Lidhjes se Prizrenit. Sot kemi dhe dekoraten e akorduar nga Kuvendi Popullor ne emer te Gjergj Stefes. Pra, pervec gjerave personale, me Kosoven me lidh ndjenja ime personale si shqiptare dhe them se Kosova pa Shqiperi apo Shqiperia pa Kosove ngelen shtete pa rendesine e duhur ne Ballkan apo Evrope.
Blue Sky: Poetet e diaspores kam pershtypjen se kane nje komunikim shume te mire mes vete. Ne c'forma zhvillohet ky komunikim?
Vitore Stefa-Leka: Diaspora mjerisht mban shume intelektuale, shkrimtare dhe poete ne gjirin e saj! Fale komunikimit me internet, shume prej tyre e kane formuar dhe rrethin e tyre dhe ka nje komunikim te mire ne mes te poeteve nga te kater anet e botes. Nepermjet internetit, jane bere dhe konkurse per poezine me te mire ku kane marre pjese poete te ndryshem dhe ketu bie nje shembull: Mardena Kelmendi, ka fituar cmimin e pare ne konkursin e diaspores qe u zhvillua ne Zvicer "Me Agim Ramadanin" dhe cmim te pare ne konkursin qe beri lista shqiptare ne internet "Sterkala".
Blue Sky: E keni shume per zemer edhe grupliste e "Teuta Shqiptare", pse?
Vitore Stefa-Leka: Sepse aty ka komunikim te mrekullueshem! Ka vetem harmoni, dashuri dhe solidaritet! Ne kete liste marrin pjese gra e vajza te te gjitha fushave. Shume prej tyre poete te degjuara si: Zhuljana Jorganxhi, Ejvis Marija Xhajanka, Mardena Kelmendi, Merita Bajraktari, Merita Borkaj, Mimoza Ahmeti, Drenusha Zajmi, Ardita Jatru, Rajmonda Daka, Kristina Xhajanka, etj. te gjitha nga vende te ndryshme te botes ku pervec komunikimit per probleme te ndryshme te emigracionit, ne kete liste njihemi me poezite e tyre dhe prozen. Nje pjese e mire e ketyre poeteve kane botuar dhe librat e tyre, me poezi.
Blue Sky: Nga ky komunikim virtual lindi edhe libri "Mozaike te nje portreti"!
Vitore Stefa-Leka: Po, kete liste e ka hapur poetja Merita Bajraktari e cila edhe vuri ne jete idene e saj per berjen e nje antologjie virtuale, pra ne bashkepunim me grupin qe formuan nga anetaret e listes, doli libri i pare "Mozaike te nje portreti" ku autore jane 26 gra dhe vajza anetare te kesaj liste dhe se shpejti del ne qarkullim dhe nje liber tjeter po nga keto gra dhe vajza ku pervec shkrimeve per tema te ndryshme te trajtuara ne liste, do kete dhe humorin
Blue Sky: Takoheni shpesh me keto gra?
Vitore Stefa-Leka: Per t’u takuar, ne "takohemi virtualisht pernate". Pime kafene e mengjesit bashke, dime dhe cfare gatuan njera apo tjetra. Ndersa fizikisht, me qe na ndajne mijera km, se nje pjese e mire jane ne Amerike , kemi organizuar takime me raste te ndryshme p.sh me rastin e Lumturimit te Nene Terezes ne Rome, jemi takuar me gra qe jemi ketu ne Evrope. Per here te pare u takuam me Kolec Traboinin, Une, Moza, Mardena dhe Nirvana ne diten e lumturimit te " Nenes se Dashurise". Ketu ne Trieste jemi takuar me Meriten, Zhuljanen, Mardenen, Nirvanen dhe Masrurin. Kemi lene nga vera dhe nje takim qe te takohemi te gjitha ne Kosove apo Shqiperi! Shpresoj te realizohet kjo!Merita, tani ne mars me organizaten e gruas shqiptare ne Zagreb do te beje promovimin e librit " Mozaike te nje Portreti".E di qe Zhuljana , Nirvana, Madi ndoshta edhe Mimoza do shkojme. Merita i ka ftuar te gjitha. Te shohim kush ka mundesi te vije tjeter.
Blue Sky: Juve nuk u shpetojne ngjarjet, i shenoni ato, percillni emocionet e perjetuara…mbani ditar?
Vitore Stefa-Leka: Jo, ditar nuk kam mbajtur se sic ju thash, une kam mbushur fletore te tera qe nga femijeria dhe rinia me ngjarje te ndryshme qe mbase loznin dhe rolin e ditarit.
Blue Sky: Cila ka qene poezia e pare, ju kujtohet?
Vitore Stefa-Leka: Per here te pare kam shkruar poezi dhe ia kushtova Tullumave te Lulit te Vocerr. Kisha parasysh "tullumat e mija ", qe ne nje dite te ftohte e te acarte me ishte futur gjithe uji ne kepucet e grisura. Ngrohesha ne rrezet e diellit te ftohte duke u dridhur e tera . Kjo poezi u pelqye shume edhe nga mesuesja , e cila natyrisht nuk e kuptoi qe ia kisha dedikuar "tullumave te mije".
Blue Sky: Kam pershtypjen se te gjitha personazhet jane nga jeta reale! Po rasti i Monikes ?
Vitore Stefa-Leka: Po, ne te gjitha shkrimet e mia, ne proze, nuk ka asgje imagjinare, po te gjitha nga ngjarje te jetuara, sigurisht me emra te tjere. Rasti i Monikes? Si te ta them! Monika eshte nje vajze italiane, e cila la studimet per shkak te semundjes qe ka kapluar shume te rinj. Semundje kjo qe quhet droge! U njoh me nje djale qe e futi ne kete rruge. Une e kam takuar, rastesisht, ne nje lulishte te qytetit. Ishte e sakatuar, ne nje gjendje shpirterore qe donte t ‘i jepte fund jetes se saj. Vajze e vetme. Prinderit e saj i krijuan te gjitha mundesite per te vazhduar universitetin, pra i paguanin te gjitha shpenzimet, lek te cilat ajo i shpenzonte per droge duke i mashtruar ata(prinderit). Kur ata e moren vesh, ajo iu drejtua te dashurit per keshille , se cfare duhet te bente tani! Ai duke i kerkuar lek as qe e degjonte hallin e saj po filloi ta godase. Ajo mezi i iku nga duart. Ne kete gjendje e takova une. Histori e gjate!
Blue Sky: Ku eshte ajo sot, me cfare merret, cila eshte gjendja e saj?
Vitore Stefa-Leka: Sot Monika punon, lan borxhet ku e kishte futur droga.. rri pothuaj pjesen me te mire te kohes te une. Arrita ta pajtoj dhe me prinderit qe i ka ne nje qytet tjeter. Kete vit vazhdon fakultetin e medicines popullore, me korrespondence.
Blue Sky: Raste te tjera keni pase ?
Vitore Stefa-Leka: Si rasti i Monikes?
Blue Sky: Po
Vitore Stefa-Leka: Me keqardhje e them po. Pata dhe nje rast te nje studenteje shqiptare. Them me keqardhje se me gjithe keshillat qe i dhame, une dhe dashamire te tjere, Genta (ky nuk eshte emer i vertete i saj) nuk hoqi dot dore prej droges. Ajo tashme eshte bere skllave e saj. Me keputet shpirti kur e shoh!Kur erdhi nga Shqiperia per studime ketu, ajo , bashke me dy shoqe te tjera ndenjen nje muaj ne shtepine time sa rregulluan konviktin. Genta, mund te them se ishte vajze qe dallonte per urtesine dhe pjekurine e saj. Une e doja shume! Ishte e matur, teper serioze dhe studjoze. Ne vitin e trete u njoh me nje djale italian, student, djale shume i mire! Sipas saj shkak qe u ndane u bene familjaret e saj ne Shqiperi dhe qe atehere ajo filloi helmin e bardhe.. Ka lene shkollen.Punon si kameriere, por, sic me thote Monika, shoqerohet me njerez te kesaj kategorie. U mundova dhe bera cmos edhe per te, po ishte e kote.
Blue Sky: Po si e binde Moniken e nuk e binde dot Genten?
Vitore Stefa-Leka: Mund te them dicka sipas nje kend veshtrimit tim: Monika, me qe ka bere filloren ne nje shkolle fetare dhe beson shume.. hoqi dore dhe u betua para Dom Lush Gjergjit, kur une e mora me vete ne lumturimin e Nene Terezes. Une i tregova historine e saj Dom Lushit, ai foli gjate me te dhe pas asaj dite, ajo dhe cigaren nuk e ve me ne goje. Mendoj se dhe besimi qe ajo ka ne Zot ose pse eshte rritur me kete fryme e ka bere punen e vet ne ndryshimin e jetes se saj. Kurse Genta, dhe pse Monika i foli per kete, e degjonte me te qeshur sepse per disa gjenerata te ne qe u rritem pa fe mbasi diktatura i prishi kishat dhe xhamite dhe si la te edukohen keto breza dhe me nje fryme fetare, Sipas Monikes Genta as qe beson bile i merrte me tallje fjalet e saj. Une fillova dhe nje tregim ne lidhje me ngjarjen e Gentes, te cilin e lash pergjysme. Ajo e vazhdoi dhe e vazhdon kete rruge e cfare te thosha? Si ta mbyllja? Per kete me dhemb shpirti por keshtu ka ndodhur.
Blue Sky: C’keni keto dite neper duar?
Vitore Stefa-Leka: Kam nje roman biografik si dhe nje liber me poezi qe e kam perfunduar.
Blue Sky: Keni gjetur nje forme shume te pershtatshme per te percjelle, jo vetem krijimtarine tuaj lexuesit po edhe per te percjelle mesazhe bashkimi per shqiptaret kudo ku jane. Pra interneti eshte nje mjet pa te cili, sic duket nuk rrini dot?
Vitore Stefa-Leka: Jo vertet nuk mund te rri dot! Ne fillim e kisha si nje loje zbavitjeje, po tani pas gjithe ketyre komunikimeve, me eshte bere semundje dhe nuk rri dot pa hyre ne internet. Ndjehem me afer atdheut tim duke komunikuar me vellezer e motra qofte dhe te panjohur fizikisht po qe bukes i thone BUKE si une dhe ujit uje.. vellezer e motra te shperndare ne te gjithe boten si une.
Blue Sky: Ju quajne "nene shpirterore", "Nene Tereza e Triestes" dhe epitete te tjera, padyshim te denja per Ju. Si ndiheni per kete?
Vitore Stefa-Leka: Me vjen shume zor dhe ndihem keq, vertete ! Une jam thjesht Vitorja dhe keshtu dua te me therrasin te gjithe.. Nuk di cfare te them per kete.. sinqerisht..(pyetje e veshtire..)
Blue Sky: Ju keni arritur te organizoni shqiptaret ne Itali dhe t'i ndihmoni! Po ne kete moment une do vecoja ndihmen qe keni dhene per sistemimin e kosovareve te ardhur nga Kosova ne Itali gjate luftes se fundit. Mbani lidhje edhe me me ata njerez?
Vitore Stefa-Leka: Mbaj lidhje me te gjithe dhe jam e mirepritur nga te gjithe jo vetem ketu ne Trieste po kudo ku ata jane te stabilizuar ne qytete te ndryshme te Italise apo dhe jashte saj.Para tre muajsh isha ne Vjene e ftuar ne dasmen e Agronit, nje djale shqiptar i Kosoves nga Theranda, qe ndejti gjate ne shtepine time, ne kohen e luftes derisa u pajis me dokumenta. Ai sot jeton ne Vjene. Para dasmoreve me prezantoi si nenen e tij te dyte. Sa per ndihmat e dhena ato ishin normale, mendoj!E vuajta vet ne te 90-en ate qe po i priste te ardhurit nga Kosova apo me vone nga Maqedonia, keshtu qe brenda dhe jashte mundesive te mija, i ndihmova duke i shoqeruar neper dikasteret perkatese. Por nuk do le pa permendur se shume ka ndihmuar Karitasi, Akli, dhe si gjithmone zoti Masrur Imani dhe dy mikesha te mijat italiane qe punojne ne asistencen sociale Alma Biskaro dhe Laura Vaschoto.
Blue Sky: Po kitara e Ruzhdes? Nje eksponat i ruajtur me shume kujdes ne shtepine tuaj. Pse nuk guxon njeri ta prek? Cila eshte historia e kesaj kitare?
Vitore Stefa-Leka: Eh Ruzhda Emigroi me te atin, i vogel fare, ne Gjermani dhe nuk harroi te merrte me vete kitaren prej druri.. pasionin e tij. Kur e thirri zeri i atdheut, ai iu pergjigj kesaj thirrjeje si shume e shume shqiptare te Kosoves apo te trevave te ndryshme shqiptare nga te kater anet e botes. Ruzhda ndenji disa dite te une me disa shoke te tjere. Nuk e harroj kurre ate djale shtat vogel i shkathte i qeshur dhe me aq humor. Diten qe u ndame, ai u kthye nga rruga dhe me tha: Oj nene kitaren qe e mora per ta cue ne shtepi, se tani kam kitare elektrike, po e le te ti. Ndofta nuk do kem mundesi te shkoj ne shtepi. Kur te fitojme lirine, do shkojme ta cojme te dy te nana ime. U ul ne divan dhe shkroi ne te ashtu sic eshte dhe sot U.C.K. nanes Vitore per ta kujtua Ruzhden. Vdekja e tij me tronditi shume. Familja e tij kur isha ne Prizren ne Kongres erdhi me takoi dhe me tha: Ajo kitare te takon ty Vitore! Me dhane dhe nje kujtim qe une nuk e heq kurre nga qafa.. nje medaljon ari ku kane gdhendur fytyren time brenda ne are.. dhe mbrapa kane shkruar kujtim nga familja e tij.. Ate kitare nuk e le ta preki askush!Ajo rri varur ne nje vend te dukshem ne murin e sallonit tim. Po permend ketu nje rast kur nje shoqe e imja violiniste Lavdije Cesari, (nena e violinistit te shquar Olen Cesarit) erdhi nga Roma, mysafire te une. Une e gjej ne taracen time me kitare ne dore duke kenduar me Mardenen. Ajo nuk e vuri re qe une shtanga dhe u prisha ne fytyre si dhe syte mbushur me lot, po me tha: Nga e ke gjetur kete kitare qe i mungon nota” fa"? dhe vazhdoi t’i binte dhe te kendonte. Une nuk i thash gje, per momentin, po shihja gishtat e saj qe leviznin lirshem dhe me kujtohej Ruzhda kur kendonte nje nate para se te ikte.. "Liria s'fitohet nane pa derdhun gjakOj aman amanushtar do te shkoj moj nane do luftoj me shokeOf aman aman" E duke qeshur me shkelte syne dhe me thoshte: " coje kryet lart nane mos te shof ma lot.. eh..
Blue Sky: E permendni shpesh edhe Adem Ismailin!
Vitore Stefa-Leka: Po kam kujtime dhe nga ushtari tjeter Adem Ismaili i cili vdiq ketu ne spitalet e Italise. Ai ishte nga Tetova. La dy femije. Kur takova nenen e tij, te shkrete, kur isha ne Tetove e ftuar ne Festivalin e Poezise "Ditet e Naimit” , puna e pare qe bera shkova me ta te varri i te birit.. dhe i mbolla nje karafil, nje lule qe ai e kishte aq qef. Me thoshte gjithmone: Nane nese vdes ketej, ne dhe te huaj, ma merr nje rranje karafili nga te bahces time dhe ma mbill te varri!
Blue Sky: Jeni anetare e Keshillit Kombetar te Lidhjes Shqiptare ne Bote !
Vitore Stefa-Leka: Me kete Lidhje jam bashkuar qe ne oret e para te themelimit te saj ne vitin 1997 ku u regjistrua si e ligjshme nga vellezerit Kuzhnini qe jane dhe themeluesit e saj si dhe nga shume intelektual te tjere. Ne Munih te Gjermanise me vellezerit si dhe me akademiket Pajazit Nushin, prof Esat Stavilecin, Tadein , zonjen Nekibe Kelmendi, etj. jam takuar disa here ne aktivitete te ndryshme qe kemi pasur ne formimet e lidhjeve shqiptare ne shtete te tjera te Evropes, si ne Zvicer, Belgjike, vendet skandinave, Gjermani, etj. Jemi takuar gjithashtu ne Prishtine, para kongresit te pare qe u mbajt ne zemren e Ballkanit ne Prizren me 26-28 nentor 2001. Kam qene ne rolin e koordinatores dhe kam bere punen time si shqiptare per te bashkuar shpirtin shqiptar kudo ku jemi ne bote apo neper trevat tona, pa dallim feje krahine dhe ideje. Per kete kryesia e L.SH.B.-se ne bote me zgjodhi dhe ne keshillin kombetar ku kryetar i ketij keshilli, eshte zoti i nderuar Pajazit Nushi. Anetare dhe aktiviste te kesaj lidhje kemi dhe nga lista Teuta-Shqiptare si Nirvana Pistulli, Mardena Kelmendi, Merita Bajraktari dhe Ejvis Marija Xhajanka.
Blue Sky: Dhe ne fund fare: U befsh 100 vjec me shendet dhe gjithe te mirat ne jete! Kjo interviste, jo rastesisht, botohet pikerisht me 04.02, ne diten e lindjes tuaj! Vitore Stefa-Leka: Falemderit shume!
POEZI.....
Ptu je tallur liksht me mua!Me linde ne mes plumbash pushkatimiMe zvarrite neper kalldreme Me bere "gogol " te lemi Me talle ne "kumsall"Me vure te lundra , luge hene Me varrose mijera here Mua kufomen e gjalle ..Ligji yt!FerrDhe zemra qan..Vdekja e fundit zvarritet prane meje..Me rrethon me drite ..Coftine jam une Nje hic para teje..Pse qesh? Qesh me mua valle ?Ah,me paske harruar..Po une jam ketuDhe jam gjalle ..Mos u habit.. Do te jetoj perjete me mall..Me vijne ende ne veshplumbat e atij pushkatimi Valet e detit ketu.. Shtjene mbi mua E vdekur e gjalle ..I kam ikur moshe s..Ne vitin nje te shekullit njeI kam ikur moshes simeApo mosha me ka ikur mua?Kam lindur me Krishtin Nje nene kemi te dy Shen Marine Ai u kryqezuaKurse une mbeta gjalleDhe pi gjakun e tij.. Ah! C'them keshtu? Kryqezimi i trupit s'eshte gjeKryqezimi i shpirtit PO! Sa njerez jetojne valleMe shpirt te kryqezuar?Te kryqezuar te perjetshem Te kryqezuar te gjalle ..Lutje Zotit!
O Zot! BekonaI perjetshem do te jesh per mot Meshirona!Na hidh shi ne shkretetiratE globit te shpirtit..Te perunjemi! Me katet na falI plotfuqishem , gegjije lutjen time Eshte lutje me pergjerimeSe lindem ne vendin ku JUDA i gjalleSolli vdekje Dhe mijera shkaterrime.. O Zot!bekona!Pastrona nga ligesite ..Hipokrizite . Mashtrimet dhe keqdashesit Ty te kemi shprese Ty te kemi jeteNe "planetet" e tjera bie shi..Kurse atje ne token e Arbrit "Planeti" im buze thareHesht e mediton ne shkreti..O ZOT!Nje pike lot!
BERAT!
(Qyteti im i lindjes)Buzet perkthyer me zemerimVetullat harkuar me eleganceSupi i shkembit ne trishtim Beli i holle te con ne ekstaze Syri i kalter, lot pikon Qerpiku bie mbi strehe JasemineFloket t'i merr era qe renkon Ti, befas qesh me gezim.. I gjate , i holle , pende palloi I larte , i ngurt dhe krenar Diku veton burim i nje perroiBefas kridhesh ne diell i lare .. Po cmendem per ty! Po me cahet zemra per ty!Dhe shikoj yjet.. Njeri prej tyre po vjen aty..
poezi e peste .. Perqeshja..Gjuha nganjehere jashteE perqeshura! Syri qe leviz ngadale Balli i rrudhur lehte ..faqja e nje muskul i holleQafa perdridhet.. -Ngjale ..Floke te hedhura menjane E perqeshura! Fjale te hidhura.. here te thena me zjarr..Shpesh buza ngritur lart Here te tjera.. heshtje e gjalle . Ti je dhe atyE perqeshur.. Shteti qe perqeshjen s'e leAs vete s'duhet te qeshi me !

Migjeni (1911-1938)

Migjeni (1911-1938)

Migjeni lindi më 23 tetor 1911 në Shkodër, në familjen e një tregtari të vogël, ku shumë shpejt vështirësive ekonomike iu shtuan edhe fatkeqësitë familjare. Kur ishte pesë vjeç, i vdiq nëna, kurse në moshën trembëdhjetëvjeç humbi të atin, e më pas vëllanë e gjyshen me të cilën ai ishte lidhur fort pas vdekjes së nënës. Këto fatkeqësi e bënë Migjenin, që vetiu ishte një natyrë e mbyllur, të tërhiqej nga jeta e moshatarëve të tij. Pasi mbaroi shkollën fillore në Shkodër, ai shkoi për të vazhduar mësimet në Tivar dhe më pas përfundoi seminarin teologjik të Manastirit.
Migjeni (pseudonimi i Millosh Gjergj Nikollës) është nga shkrimtarët më të shquar të letërsisë shqiptare. Me një realizëm të thellë, të panjohur deri atëherë në letërsinë tonë, ai pasqyroi jetën e përditshme të shoqërisë shqiptare, sidomos të shtresave të varfëra të qytetit e fshatit, duke demaskuar sistemin e prapambetur shoqëror si dhe fashizmin që po kërcënonte Evropën. Përfaqësuesi më i shquar i realizmit kritik, Migjeni futi në letërsinë tonë me një shkallë shumë të lartë ideoartistike protestën e hapur, ëndërrën për një botë të re dhe optimizmin e thellë.
Për një të ri me interesa të gjera si Migjeni, jeta e seminarit ishte mbytëse. Nga leximet Migjeni ra në kontakt me ide revolucionare të kohës që zienin në gjithë Evropën.Në vitin 1932 Migjeni pasi mbaroi seminarin dhe nuk mundi të sigurojë një bursë për të vazhduar studimet e larta, mbeti pa punë deri sa më 1933 u emërua mësues në Vrakë, një fshat afër Shkodrës. Rruga Vrakë-Shkodër, që ai bëntë përditë me biçikletë, ia keqësoi gjendjen shëndetsore. Gjatë kohës që qëndroi në seminar, Migjeni sëmurej shpesh dhe ishte nën kontroll të vazhdueshëm të mjekut, ngaqë mushkëritë e tij ishin të dobëta dhe rezikoheshin të prekeshin nga turbekulozi, sëmundja tipike e kohës, nga e cila i vdiq edhe nëna.Ndërkohë, ai kishte filluar të botonte shkrimet e tij në revisten "Illyria". Në to ndihen përshtypjet e para, reagimi shpirtëror i Migjenit ndaj realitetit të zymtë, ndaj mjerimit, ku ishte zhytur edhe fshati, edhe qyteti shqiptar.
Problemet, motivet dhe veçoritë artistike të poezisë së MigjenitPoezia e Migjenit, një poezi novatore, u bë shprehëse e fuqishme e pakënaqësisë ndaj realitetit, e urrejtjes ndaj dhunës dhe shfrytëzimit, ndaj mashtrimit politik, shoqëror dhe hipokrizisë. Duke shpërthyer drejtpërdrejt nga jeta e gjallë ajo pasqyroi botën shqiptare në vitet '30 me protestat, dhembjet, ëndërrat dhe shpresat për të ardhmen. Vëllimin e tij "Vargjet e lira" (1936) Migjeni e hapte me vjershën "Parathënia e parathënieve" ku shpërthente gëzimi i tij se shekulli ka nisur të çlirohet prej skllavërisë shpirtërore. Lajtmotivi i kësaj vjershe e cila është një sintezë e mendimit revolucionar të Migjenit, është vargu: "Përditë prendojnë Zotat", Njeriu po hipën në majën e fronit, po bëhet zot i jetës, i tokës së tij, i vetvetes dhe nuk do t'u përulet më "idhujve". Pas kësaj vjershat e veta Migjeni i ka ndarë në gjashtë cikle: "Kangët e ringjalljes", "Kangët e mjerimit", "Kangët e perëndimit", "Kangët më vete", "Kangët e rinisë" dhe "Kangët e fundit".Në ciklin e parë bëjnë pjesë pesë nga vjershat më të mira të Migjenit. Filli që i bashkon këto vepra, është gëzimi për lindjen e "Njeriut të Ri", prej atyre të varfërve të rritur në mjerim, të cilët janë ngritur në luftëra të reja, që të mos humbin më në lojën e përgjaktë të historisë, të mos jenë më skllevër të titajve të tërbuar, por zot të vetes e të një bote të re, ku njeriu të jetë i lirë dhe askush të mos e shkelë personalitetin e tij. Këto luftëra nuk janë grabitqare e as për të siguruar privilegje të reja, si ato të hershmet, por janë luftëra të reja, siç i quan poeti kryengritës. Në këtë cikël kemi edhe protestën ndaj gjendjes së rëndë të shoqërisë shqiptare, ndaj gjithë forcave konservatore, që e mbajnë në vend atë, dhe shpërthimin e entuziazmit për lindjen e "Njeriut", i cili do ta drejtojë kombin drejt një agimi të ri. Në këtë cikël jeton edhe ideja se vetëm në liri mund të shpërthejnë energjitë dhe aftësitë njerëzore. Në gjithë ndryshimet, përmbysjen e botës së vjetër dhe krijimin e botës së re, poeti njeh si protagoniste rininë. Ajo është më e pastra, më e bukura pjesë e shoqërisë, ku ai var shpresat, besimin për fitoret e ardhme, për triumfin e idealit për një jetë të re:
Rini, thueja kangës ma të bukur që di!Thueja kangës sate, që të vlon në gji.Nxirre gëzimin tand, të shpërthejë me vrull.Mos e freno kangën! Le të marri udhë.(Kanga e rinisë)
poeti është i bindur se asgjë s'mund ta pengojë më lulëzimin e lirisë, ku do të shpërthejë hovshëm gjithë ato këngë, që ende i flenë në shpirt. Kjo është intuita e poetit, i cili ka aftësinë ta ndjejë i pari rrezen e ngrohtë të Diellit të jetës së re:
Por a do të vijë dita kangët me u zgjueApo ndoshta shekujt me ne prapë po tallenJo, Jo! Se liria filloi me lulzueDhe e ndjej nga Dielli (alegorik) valën.
Për identifikimin e figurës Diell ka pasur disa përpjekje për ta zbërthyer e konkretizuar. Por ato vetëm se e kanë vulgarizuar perceptimin poetik të poetit. Mjafton të mbetemi në simbolikën e tij dhe ajo thtë gjithçka. Ai ia ndien rezatimin botës së re, shoqërisë së re, e cila do të jetë e ngrohtë dhe e ndritshme si dielli dhe si ai do të mund të gjallërojë, të zgjojë të rilindë gjithçka që qëndon ende e ndrojtur, e përgjumur në errësirë. Thirrja që Migjeni i drejtonte Rinisë, në këtë vjershë ishte kuptimplotë, optimiste dhe tepër e ngrohtë, intime dhe romantike:
Thueja, kangës, Rini! Thueja kangës gëzimplote!Qeshu Rini! Qeshu! Bota asht'e jote!
Cikli i dytë i "Vargjeve të lira" nis me "Poemën e mjerimit", kryevepër poetike e Migjenit dhe një prej krijimeve më të bukur të poezisë shqiptare. Poema ka një konceptim e trajtim origjinal. Në fillim poeti sjell figurën e mjerimit të konkretizuar nëpër dhjetëra motive jetësore. Dhe së bashku me fytyrën tragjike të mjerimit në jetën shqiptare, vjen edhe dhembja, dhembja e poetit dhe dhembja që mbyt çdo shoqëri të ngritur mbi dhunën. Kjo dhembje e thellë përfundon në protestën ndaj rendit shoqëror që e krijon mjerimin, dhe në ironi dhe sarkazëm ndaj fesë, e cila s'arrit ta ndryshojë këtë pamje tragjike, megjithë lutjet e mëshirat mijëvjeçare. Pas kësaj poeti konkludon:
Mjerimi s'do mëshirë, por don vetëm të drejtë!
I gjithë cikli pavarësisht nga dhembja e thellë dhe pamja tragjike që krijohet ka tone optimiste, sepse nuk kemi të bëjmë me një dhembje mbytëse, por me dhembje krenare, të cilat sipas poetit, koha do të dijë t'i qetësojë.Në këtë cikël poeti na jep për herë të parë me shumë art figurën e punëtorit që shfrytëzohet kafshërisht ose endet i papunë, duke thelluar kështu pamjen tragjike të mjerimit.Gjithashtu në këtë cikël ai trajton edhe temën antifetare ku demaskon institucionet fetare, si bashkëfajtore të asaj shoqërie që pjell mjerimin. Në ciklin e tretë "Kangët e prendimit", Migjeni, sjell pamjen e Evropës kapitaliste para Luftës së Dytë Botërore, ku plagët e tmerrshme shoqërore dhe krizën ekonomike përpiqen t'i mbulojnë me pseudoart, me vepra e filma sentimentalë që e vishnin me ngjyra artificiale lumturie dramën shoqërore e politike. Po përtej kësaj cipe të neveritshme poeti sheh botën e rëndë të shtëllungave të tymit e të avujve, të djersës e gjakut. Në të dy vjershat e këtij cikli poeti sjell imazhin e një bote sonambul që po rrëshqet drejt greminës së shkatërrimit, drejt luftës. Kjo botë e zhytur në mjergull ende s'po e kupton se po i pregatisin një tragjedi të re. Për t'u orientuar në këtë botë të dehur, poeti kthehet nga bota punëtore e uzinave me thirrjen poetike:
Le të dëgjojmë kangën që mshtillet në shllungAvull, në pika djerse,
Si vazhdim i këtij mendimi poetik, autori duke dashur që vëllimi i tij të ketë një kompozicion kuptimplotë, vendos vjershën "Kangë më vete" ku ai sjell më konkret imazhin e luftës së ardhme me shkaktarin e vërtetë të saj, fashizmin, që po hyn si hajn edhe në Ballkan. Menjëherë pas kësaj vjen cikli "Kangët e Rinisë", që së bashku me ciklin "Kangët e fundit" janë më intime, më shprehës të shpirtit të poetit, të vuajtjeve, dëshirave, pasioneve të tij.Te "Kangët e rinisë" bën pjesë vjersha "Ekstazë pranverore", që së bashku me këngët e ringjalljes dhe "Sonet Pranveror", janë krijimet më pasionante, më optimiste e më me ndjenjë të poezisë migjeniane. Aty ndihet thellë himni i triunfit të një bote të re, që do të jetë gjallëruese si një pranverë. A do të arrijë poeti t'a shijojë këtë pranverë? Parandjenja e një vdekjeje që po i afrohet, i jep dhembje poetit që, ndoshta, s'ka për ta parë këtë botë të re. Por gëzimi i triumfit të saj është kaq i madh sa dhembja vjen në përmasa reale e jo në trajtën e pesimizmit.Te këto dy cikle jeton edhe dashuria e poetit, e cila sjell imazhin e bukur të një dashurie rinore, ku është shkrirë pasioni për vajzën, dëshira për të shijuar gjithçka të bukur, si dhe dashuria për krijimin e jetën në përgjithësi.Në tetë vjershat e fundit, që i janë shtuar vëllimit më vonë ndihet edhe trishtimi, dhembja dhe pesimizmi i poetit, që e sheh se si po i fiket pak nga pak jeta. Por ato nuk e rëndojnë gjendjen shpirtërore të lexuesit, sepse janë të natyrshme dhe njerëzore.Në disa vjersha "Rezignata", "Trajtat e mbinjeriut" etj. Migjeni trajton motive filozofike rreth kuptimit të ekzistencës së njeriut, të jetës, të vetëflijimit për të ardhmen e shoqërisë, të botës etj. Trajtimi i këtyre ideve është pak i mjegulluar, sidomos kur poeti sjell edhe mbinjeriun, që mendohet se është nocion që ka evoluar, në krahasim me kuptimin që i pati dhënë krijuesi i tij Niçja. Mbinjeriu i Migjenit, nuk është përbuzësi i vegjëlisë. Ai është një figurë, që merr përsipër të udhëheqë masat drejt një bote të re, ku të ketë kuptimin e vërtetë edhe sakrifikimi edhe ekzistenca, edhe dashuria, pra, të marrë një kuptim të ri jeta. Mendimi në këto vjersha vjen i turbullt dhe lë shteg për t'u interpretuar në mënyra të ndryshme, por ato kanë diçka të përbashkët, optimizmin, dashurinë për njeriun, dashurinë për të renë, për të bukurën.
REALITETI SHQIPTAR NË PROZËN E MIGJENIT Problematika, që trajtoi Migjeni në tregimet e në skicat, ishte ajo që trajtohej në publiçistikën dhe në prozën përparimtare të kohës. Ndryshimi qëndron në zbërthimet e thella dhe përgjithësimet e mëdha të Migjenit, në krijimet me një nivel shumë të lartë artistik. Me Migjenin tregimi i realizmit kritik shqiptar njohu kulmin e tij. Tregimet "A don qymyr zotni?", "Studenti në shtëpi", "Të çelën arkapijat", "Historia e njenës nga ato", "Qershijat", "Bukën tonë të përditshme falna sot", në të cilat pasqyrohet jeta e fshatit dhe qytetit shqiptar në problemet më thelbësore dhe dramatike të saj, qëndrojnë përkrah poezisë së tij më të mirë. Migjeni është krijuesi i vetëm i letërsisë sonë të së kaluarës që u shfaq me të njëjtën forcë artistike si në poezi ashtu edhe në prozën e shkurtër. Me tregimin e tij në letërsinë shqiptare motivohet për herë të parë plotësisht në art problemi i shkatërrimit të personalitetit të njeriut në kushtet e një shoqërie despotike. Në tregimet e skicat, ashtu si edhe në poezitë e tij rrihet vazhdimisht ideja se jeta shpirtërore kushtëzohet nga jeta materiale, se vlerat shpirtërore e morale shkatërrohen në kushtet e mjerimit e vuajtjeve të shumta të jetës së shtresave të varfëra. Me dhembje e revoltë ai tregon se si dinjiteti legjendar i malësorit, nderi i malësores, dhe i qytetares së varfër kanë marrë fund në luftën për ekzistencë në vështirësinë për t'i siguruar fëmijës një copë bukë a për ta shpëtuar nga vdekja.Në krijimtarinë e tij Migjeni shprehu bindjen se përderisa të mos përmbyseshin idhujt e jetës së vjetër, gjithçka, në jetën e qytetit dhe të fshatit do të mbetej në gjendjen ekzistuese, në mjerim dhe varfëri. Në prozën e tij mjerimi, uria, konservatorizmi, patriarkalizmi, degjenerimi, kanë një burim: shtypjen dhe shfrytëzimin, që mbrohen me ligj nga rendi në fuqi. Ky qëndrim ndaj realitetit, i cili ishte një kundërvënie edhe ndaj krijimeve të autorëve konservatorë, jepet nëpërmjet një konflikti të fuqishëm, dramatik. Në këtë prozë kemi një ekuilibrim ndërmjet shpërthimit lirik të emocioneve dhe veprimit dramatik e përdorimit mjeshtëror të fjalës. Ai shkroi me dashuri e pikëllim për ata njerëz, që e shkonin jetën në kthetrat e mjerimit, kurse për shkaktarët e vërtetë të kësaj gjendjeje ai derdhi urrejtjen dhe përbuzjen. Migjeni e trajtoi vesin në prozën e tij si dukuri të një jete që brehej nga kontradiktat e thella dhe jo mbi bazën e instiktit, ndaj ai arriti të sjellë në letërsinë tonë përgjithësime të rëndësishme ideoartistike.Personazhi i prozës së Migjenit është punëtori i papunë, malësori që i ka harruar hynitë e tij dhe i përgjërohet kokrrës së misrit, nëna që mallëkon pjellën e vet e që detyrohet të shesë vetvehten, e reja dhe i riu të cilëve jeta patriarkale, me ligje e norma mesjetare, u than ndjenjat, shpresat dhe ëndrrat rinore. Në tregimin e tij Migjeni trajtoi problemet më të rëndësishme të kohës dhe u bë shprehës i kontradiktave të saj. Personazhet e tij janë tipizme të plota të një shtrese të caktuar të shoqërisë së kohës. Ai nuk i përshkruan ato, por i krijon me anë të zbërthimeve të thella psikologjike, nëpërmjet detajeve. Personazheve të tilla si malësorja ("A don qymyr zotni"), Nushi dhe Agla ("Studenti në shtëpi"), ose Bakalli ("Të çelen arkapijet") e Kola ("Bukën tonë të përditshme falna sot"), janë dhënë me forcë të rrallë artistike.Pjesën më të madhe të krijimtarisë në prozë të Migjenit e zënë skica dhe fejtoni. Në këto krijime të rëndësishme realiteti është pasqyruar me shumë larmi dhe mjeshtëri artistike. Në prozën satirike të tij Migjeni herë kalon në trajtim konkret të problemit të mjerimit, papunësisë, të mohimit të mëshirës kristiane e artit për art. ( Një refren i qytetit tim, Mollë e ndalueme, Në kishë, Luli i vocërr, Zoti të dhashtë, Programi i një reviste, Legjenda e misrit, Bukuria që vret, etj.), herë në trajtim të përgjithshëm në formën e një eseje filozofike të problemeve të dinjitetit të njeriut, të së ardhmes së vendit, të ushtrimit të dhunës për të mposhtur personalitetin e njeriut të thjeshtë etj, (Sokrat i vuejtun apo derr i kënaqun, Ne me Krishtin, Përrallë abisine, Gjysëm ose italian, mësim gjeografie etj.Në veprën e tij jeta paraqitet lakuriq, me gjithë shëmtimin e saj dhe ai gjithnjë depërton me art në kuptimin e kësaj të vërtete. Në skicat migjeniane ka një galeri të tërë portretesh. Shumë autorë të brezit të tij e trajtuan me mjeshtëri skicën dhe prozën satirike, por tek asnjë ajo nuk është aq unike dhe origjinale, e thellë e artistike sa te Migjeni. Në prozën e tij Migjeni e mohon realitetin e kohës, gjithçka të keqe, pa mohuar mundësinë e përmirësimit të saj. Ai mohon shfrytëzimin, luftën imperialiste, konceptin patriarkal, vesin, shfrytëzimin e njeriut, po jo njeriun, mohon deri në fund anët e shëmtuara të jetës, por jo jetën. Mohimi i tij nuk ushqen pesimizmin, cinizmin, depresionin, prandaj krijimtaria e tij mbetet gjithmonë e re. Tregimi i tij karakterizohet nga sinteza e mendimit, shqetësimi qytetar dhe psikologjia e thellë e personazheve. Kurse te skicat ku ka pasuri motivesh, Migjeni e shtjellon idenë me anë të të një monologu dramatik të fuqishëm, i cili nis gjithnjë me ironi dhe përfundon me sarkazëm dhe revoltë. Ky monolog u përdor edhe nga autorë të tjerë të viteve '30, sidomos Nonda Bulka, po te Migjeni ai është më i natyrshëm e më i thellë.Në krijimtarinë e Migjenit kufijtë midis skicës e tregimit shpesh humbasin. Forma origjinale e mendimit të tij, ironia e sarkazma therëse e sidomos monologu dramatik, bëhen te skicat shprehëse të konflikteve të rëndësishme shoqërore e politike të kohës. Prandaj mjaft nga skicat, ku ka edhe portrete të realizuara, është vështirë t'i dallosh nga tregimi.Duke krahasuar tregimet e Kutelit, Koliqit, me ato të Migjenit, shohim se i pari ka njëfarë adhurimi mistik për të kaluarën, shpreh pakënaqësinë për realitetin ekzistues dhe beson se e ardhmja do të sjellë diçka të mirë, i dyti nuk i kundërvihet realitetit, por përpiqet ta riparojë atë dhe të harmonizohet aty, kurse Migjeni e mohon të kaluarën dhe të tashmen në emër të së ardhmes, të cilën kërkon t'ia rrëmbejë me forcë kohës. Tregimi i Migjenit është satira e mprehtë e një poeti, që shpërthen me një protestë nga më të fuqishmet e letërsisë sonë të traditës. Ndaj, ndërsa Kuteli është një prozator i shquar, i talentuar i thellë, e Koliqi një prozator i kulturuar, Migjeni është novator. Ai vështroi thellë në shoqërinë e kohës dhe pasqyroi atë, duke e gjykuar dhe dënuar rreptë, në emër të një të ardhmeje më të bukur, pavarësisht se ajo na shfaqet e turbullt e simbolike. Migjeni në prozë na shfaqet si shkrimtar i formuar i realizmit kritik. Me krijimet e Migjenit, për herë të parë në prozë shohim thelbin tragjik të botës shqiptare dhe tregimi shqiptar arriti nivelin ideoartistik dhe shumllojshmërinë problematike të poezisë sonë. Tregimi i tij, bashkë me atë të Kutelit, shënojnë një periudhë pjekurie të letërsisë sonë, sepse individi filloi të vështrohej gjithnjë e më gjerë në një raport të përcaktuar me jetën politiko-shoqërore.
VEÇORITË E KRIJIMTARISË ARTISTIKEPikëpamjet e reja politike e shoqërore, konceptet e përpunuara mbi natyrën e shoqërisë, mbi njeriun dhe artin, krahas artit të tij të ri revolucionar, e bëjnë Migjenin figurën më të madhe të brezit të ri të viteve '30 dhe një nga shkrimtarët më të shquar shqiptarë. Me krijimtarinë e tij novatore letërsia jonë kaloi përfundimisht nga romantizmi ne realizmin kritik. Migjeni si në poezi edhe në prozë pasqyroi me realizëm të thellë shoqërinë shqiptare të kohës, jetën e shtresave më të vogla të qytetit dhe fshatit, iu kundërvu deri në mohim rendit në fuqi, akuzoi fashizmin, stigmatizoi klerin, artin zyrtar dhe arriti të japë një tablo realiste të viteve '30. Në krijimtarinë e tij, për herë të parë përftohen figura dhe portrete të plota e shumë të fuqishme të malësorit e punëtorit, të gruas shqiptare e cila ishte viktimë e një shfrytëzimi të dyfishtë.Revolta e hapur, vuajtjet e thella, dhe optimizmi janë tipare karaktristike të poezisë së tij, e cila shquhet për konceptimin dhe sistemin origjinal të figuracionit. Kurse në prozë ai u shfaq si mjeshtër i portretizmit dhe i dhënies së psikologjisë së tipave të ndryshëm, që përfaqësojnë shtresa e klasa të ndryshme. Si në poezi dhe në prozë, ai solli një satirë shoqërore e politike të fuqishme. Në poezi ai trajtoi vjershën dhe poemën pa subjekt me varg të lirë, që shquhet për mendimin sintezë dhe sistemin figurativ, ku dallohet antiteza, simboli dhe alegoria. Në prozë ai lëvroi tregimin psikologjik, skicën, prozën satirike, që shquhet për tipat, portretet, dialogun, monologun, ritmin e veprimit, mendimin energjik dhe gjuhën e gjallë

Fshati Bënçë Tepelene

Fshati Bënçë Tepelene

Vazhdon nga nëmuri kaluar

Besimet e kota janë pjelle e paditurisë se njerëzve qe nuk dine te gjejnë vërtetë shkakun e vuajtjes se tyre dhe nuk janë te ndërgjegjshëm se ku drejtohen për te kërkuar ndihme apo mëshirim. Njerëzit e pare ne Bënçë nuk dinin te shpjegonin drejte fenemonet e natyrës qe ata i rrethonin dhe ne këto kushte lindi besimi ne forcën e mbinatyrshme te besimit te tyre si gjithë njerëzimi. Pra sic e kemi theksuar edhe me larte ne Bënçë nuk ka patur fe para shekullit VI para erës sonë Njerëzit besonin vetëm fenomenet e natyrës dhe njerëzit gëzonin emra te fiseve Ilire si Dilani, Shegan, Bishqem, Bathes, Tola, Bobol, Bakesh, Tisi , dhe Qurku.
Ne fshatin e Bënçës deri vone kane arritur gjurmët e ndonjë lisi shekullor si psh bie fjala lisat e Hundes se zise, Rrepet e Selime, Shpellat e gurit te Teqese, Buza e bredhit dhe Maja e Fajkoit. Trajta disi te çuditshme te sendeve e te fenomeneve te natyrës apo misteri i ndonjë bukuri te cilave u besonin , adhuronin, luteshin ose faleshin banoret e Bënçës ishte një veprim i çuditshëm me karakteristika tipike burrërore shqiptare. Ne shekuj kalonin besimet fetare ato zëvendësonin njëra tjetrën ashtu si tregon historia e vendit tone shume besime u sollen apo u kultivuan nga te huajte për interesat e tyre e te klasave sunduese mbi popullin tone ku dukshëm ky fenomen është transmetuar dhe imponuar edhe tek Bençoret.
Ne fshatin e Bënçës ka shume fise qe kane trashëguar mbiemrat e tyre brez pas brezi nga e kaluara ku te bie ne sy se nuk kane ndonjë lidhje me fenë apo besimet e atëhershme apo te mëvonshme qe ne munde ti quajmë si mbiemra pa lidhje dhe pa fe si psh fisi Kuriçe, Kocadhe, Kabashe, Llape, Qene, Pulashe, Meçe, Babashe. Me depërtimin ose me mire ardhjen e sllaveve ne shekullin e VI lindi dhe feja ortodokse. Ne Bënçë ka fise me origjine ortodoks si fisi Thanase, Kuçaj, Mertiraj, por ceshte me e cuditshmje kishe ortodokse nuk ka patur ndonjëherë ne Bënçë. Sllavet kane lene edhe emrat e tyre ne token e Bënçës, siç janë Pallçija, Llapushniku, Stojka, Shushumajka, Nove, etj qe lidhen me ekzistencën e sllaveve ne këtë fshat. Feja me e vjetër është feja katolike ne Bënçë. Ketë e vërteton me se miri kisha me emrin Shenkolle e shekullit XII e ndertuar nene dhe 500metra ne jug te fshatit Bënçe, ne te njëjtën kohe e vërtetojnë edhe emrat katolik te mëhallës apo lagjes sic i quajmë ne sot si mëhalla Hilgjine, mbiemra Gjoni ose toke te quajtur toka e Gjok – Lekes, Gjik, Gjeç, etj.
Feja myslimane është e re e shekullit te XV, ne ketë periudhe banoret e Bënçës e kthyen besimin qinde perqinde nga te krishtere ne myslimane. Kështu qe kjo fe u be sunduese nga shekulli XX. Invaduesit e huaj pas pushtimit te vendit filluan dhe pushtimin shpirtëror te njerëzve.
1- Sllavet ne shekullin e VI sollën fenë ortodokse
2- Bizantinet ne shekullin e XII sollën fene katolike
3- Osmanllinjte (Turqit) sollën fenë myslimane

Por për hire te vërtetës dhe realitetit ne këtë fshat Bençoret nuk e kane përqafuar menjëherë fenë e pushtuesve. Ketë e tregon me se miri qe banoret e Bënçës me prishjen e feve katolike dhe ortodokse nuk kane bere kisha gati dy shekuj me radhe nuk pati asnjë klerik deri ne shekullin e XVII por megjithatë feja e re hodhi rrënjët e saj ne ndërgjegjen e banoreve te këtij fshati pra ajo myslimane.

Vazhdon ne ditët e ardhshme

Engjëll SHEHU

Fshati Bençe Tepelene

Fshati Bençe
Bënça është fshat i vjetër i shekullit te dyte p.e.s, ajo shtrihet ne jug te qytetit Tepelene dhe është 6 km larg tij. Emri i fshatit Bënçë vjen nga banoret Ilire qe me themelimin e tij ne shekullin e dyte p.e.s.
Bënça kufizohet me këto fshatra përreth saj: ne veri me qytetin e Tepelenës, ne jug te saj kufizohet me fshatin Lekdush qe bene pjese ne krahinën e Kurveleshit, ne pjesën e lindjes ajo kufizohet nga fshati i quajtur Luzat , ndërsa ne perëndim ajo ndahet nga fshatrat e Veliqotit dhe Turanit. Sipërfaqja tokësore ku shtrihet fshati Bënçës është 5001 ha. Nga kjo sipërfaqe 105 ha është sipërfaqe toke buke, 7 ha toke frutore, 21 ha vreshta ku kultivohet rrush i nje cilësie te larte dhe përdoret për prodhimin e rakisë qe njihet si raki rushi Benca, 220 ha kullota qe përdoret për bagëtitë e fshatit e kryesisht dhi, qe kohet e fundit janë shtuar ndjeshëm nga fshataret duke na kujtuar kohet e viteve 1920 ku blegtoria ishte ne kohen me te mire te saj.
2225 ha pyje qe i japin fshatit një pamje vërtetë karakteristike dhe te rralle nga bukuria dhe resurset e saj te paçmueshme, sipërfaqe shkëmborë 390 ha ku gurët dhe shkembijte ngjajnë si statuja te madhësive gjigande ku turiste dhe vizitore te shumte nga gjithë vendi bile dhe nga bota çuditen për bukurinë e tyre te rralle dhe se fundi 3 ha sipërfaqe troje banimi ku shtrihet fshati karakteristik i futur ne lugine dhe qe përshkohet aq bukur nga lumi i Bences qe është ne te njëjtën kohe shume i frekuentueshem për peshkimin e peshqve dhe sidomos te pestroves qe i themi ne ose trofka ne gjuhe shkencore. LUMI i Bences rrjedh nga burime te ftohta ne malet e Lekdushit dhe Progonatit, ai është i pastër ku munde te përdoret edhe për te pire pamvaresishte se fshataret nuk kane nevoje për ta përdorur për ujë te pijshëm mbasi aty ka shume burime te tjera dhe qe janë te një cilësie tepër te veçante ku furnizohet edhe qyteti i Tepelenës ne mënyre te pandërprere, ai pra lumi bashkohet me me lumin e Vjosës një kilometër ne veri te qytetit te Tepelenes dhe derdhet ne detin adriatik. Bënça ka kushte te favorshme klimaterike tokësore për zhvillimin e kulturave drunore, te bimëve dhe te gjerit te gjalle dhe ne veçanti sic e përmenda edhe me larte ne veçanti te blegtorisë sidomos te dhisë. Ka një klime kontinentale me një lartësi 225 metra mbi nivelin e detit me burime te shumta ujore qe përdoren një pjesë për uji te pijshëm jo vetëm për fashatret sic thamë por edhe për qytetin. Ne luginën e Bënçës kane jetuar disa fise Ilire si : BISHQEVI, BATHESI, BUKSHI DILQNI LUDOVA dhe TOLA. Këto emra janë te fiseve Ilire dhe pikërisht banesat e tyre te hershme jane disa shpella qe i mbajne edhe sot e kësaj dite emrat e tyre sic jane : shpella e Bishqemit, shpella e Bathesit , shpella e Bukshit, shpella e Toles dhe gryka e Dilanit. Keto fise themeluan fshatin me emrin BENCE . Ne këto shpella kane banuar fiset e lartpërmendura ku ato kane bere një jete primitive për vete kushtet e atëhershme te shkëputur nga njeri tjetri duke jetuar ne natyre. Kjo periudhe qe unë po përshkruaj këtu i parkete komunitetit primitiv.
Ne fshatin e Bences përveç emrave shqiptare Ilire ka edhe emra te huaj si: romak, sllave, islamik(turq), kjo ka ardhur si rezultat i periudhave te ndryshme historike te pushtuesve te vendit tone.
Besimet fetare ne fshatin e Bënçës deri ne shekullin e VI p.e.s nuk ka patur besime fetare. Besimi fetar dhe feja e pare ne fshatin e Bënçës ka lindur ne shekullin e XII, feja katolike dhe ajo islamike. Ne shekullin XVI Bençoret ishin te besimit Muhamedan.

Vazhdimin do ta ndiqni ne ditët e ardhshme.

Engjëll Shehu

Fletëza për krijuesit tanë letrarë në mërgatë

Fletëza për krijuesit tanë letrarë në mërgatë
Fletëza për krijuesit tanë letrarë në mërgatëPoeti nga Malësia e Vërrinit që përmes “Metaforës poetike” afirmoi edhe krijuesit tjerë në mërgatëKrijuesi i zellshëm, Gezim Ajgeraj ( i lindur më 1967 në Malësinë e Vërrinit) që aktualisht jeton dhe krijon në Zvicër , nga viti 2002 në saje të punës së tij krijuese arrin të emërohet anëtar i Lidhjes së shkrimtarëve të Zvicrës (SSV), ndërsa që nga viti 2004, editon edhe revistën: Metafora poetike ( Editorial i poetit) që del çdo tre muaj dhe ku me punimet e tyre prezantohen edhe shumë krijues tanë nga mërgata dhe trojet shqiptarePoeti Gezim Ajgeraj , pa mëdyshje hyn ndër poetët më të frytshëm shqiptar në Zvicër . Nuk është vetëm puna e tij krijuese në gjini të ndryshme letrare, që e bënë këtë poet shumë të pranishëm në letrat tona në këtë vend, por edhe angazhimi i tij i madh që të prezantojë edhe krijuesit tanë në diasporë në faqen e tij elektronike “ Metafora poetike”. GëzimAjgeraj tash e tri vjet prezanton punimet e krijuesve nga vise të ndryshme shqiptare. Duke iu drejtuar krijuesve të fjalës së shkruar shqipe: shkrimtar, poet e publicistë, për t`i dërguar shkrimet letrare në faqen letrare:metafora poetike ka arrit që sot të grumbullojë disa nga krijuesit tanë më të frytshëm në mërgatë.Me këtë rast edhe pak fjalë për jetën dhe veprimtarinë e këtij krijuesi të vyeshëm shqiptar, që jeton e krijon në Zvicër:Gezim Ajgeraj u lind më 6 gusht 1967 në Malësinë e Vërrinit. Ai deri më tash ka botuar këto libra: 1. Klithmë malli , poezi, „Rilindja“, Prishtinë,1997 2. Ëndrra për parajsë , poezi,“Rilindja“,Prishtinë, 1998 3. Qiellit po digjem , poezi, „Rilindja“, Prishtinë, 1998 4.Flakë në plagë , poezi, „Rilindja“, Prishtinë, 1998 5.Kënga e babait , poezi për fëmijë, „Apolonia“, Prishtinë, 1998. 6. Urti popullore të Vërrinit 1 (bashkautorësi), „Apolonia“, Prishtinë,1998 7.Mallëngjimi , poezi, „Rilindja“,2000. 8. Balada e Vërrinit , K.L. „F. S. Noli“, Prizren, 2001. 9. Rruga e lirisë , Dramë , „Meshari“Prishtinë, 2001. 10. Rruga e lirisë (intervistë) me Zafir Berishën, botoi Asociacioni i veteranëve të ish U Ç K-së – Prizren, 2002. 11. Atdheu në trastë -cikli me poezi, e botoi revista letrare "Jeta e re" nr. 4, korrik-gusht 2002, viti LIV. Prishtinë. 12. Pëllumbat e lirisë, Novelë për fëmijë, Edicioni i revistës; Fidani, Prizren, 2004 . 13. Ditët e bardha , Novelë për fëmijë, Edicioni i revistës; Fidani, Prizren, 2004. 14. Atdheu i copëtuar - cikël me poezi, në librin: Pikoi molla gjak (Lirikë me motive arvanitase), botoi MKRSÇJR-Departamenti i Çështjeve Jorezidente, Prishtinë, 2004. 15. Cikël me poezi; “Udhë e zjarmi ”, në librin: Muzat i bien lyrës, Edicioni i revistës; Fidani, Prizren, 2005. 16. “Lulëkuqet e Vërrinit”, poezi, botoi Shtëpia botuese “Metafora”, Zvicër, 2005. Ka bashkëpunuar dhe bashkëpunon me të gjitha gazetat dhe revistat e kohës, si: “Rilindja”, Zvicër - Prishtinë, “Bujku”, - Prishtinë, “Zëri i Kosovës”, Zvicër - Prishtinë, “Bota sot”,- Zvicër, “Koha ditore”, - Prishtinë, “Epoka e re”, - Prishtinë, “Zëri”,- Prishtinë”, “Fakti”, - Shkup, “Ars” – Tiranë, “Penashqiptare”, - Prishtinë, “Pioneri” – Prishtinë, “Zogu i mëngjesit”, - Prishtinë, etj. Nga janari i vitit 2004, editon revistën: Metafora poetike ( Editorial i poetit) që del çdo tre muaj. Është anëtarë i Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës, në Prishtinë. Nga 23 marsi 2002 është anëtar i Lidhjes së shkrimtarëve të Zvicrës (SSV). Jeton dhe krijon në Zvicër.Në një pyetje drejtuar këtij poeti se ku e gjenë tërë këtë energji për të krijuar në kushte shumë specifike në mërgatë , Gëzimi me kënaqësi përgjigjet se : “Vetë jeta e shkrimtarit është kronikë” dhe se është e pamundshme për t'ia gjetur një përgjigje pyetjes: “Pse shkruaj?! Ndoshta këtë pyetje, s'do ta parapëlqeja t'ia shtoja vetes, a dhuntisë e cila jeton thellë në mua. Ndoshta me të njëjtin ton, do të duhej të shtrohej pyetja: Pse ushqehemi? Pse zgjohemi në mëngjes? Pse biem për të fjetur? E pse…? E pseja pa mbarim! Një herë në jetë e kam shijuar magjinë e të mësuarit për të lexuar dhe përpara meje ishte hapur një dritare e madhe prej nga e shihja botën. E kuptoja atë, ia dëgjoja klithmën dhe disi, jeta dukej ndryshe. Nga pamja ime tashmë, qe larguar një perde që më kishte verbuar deri në atë moshë. Përtej dritares së tillë, shpërndaheshin rrezet e diellit që ndriçonin përpara meje, ndërsa shkëlqimi sa vinte e rritej bashkë me pamjen.Më tej duke e shpjeguar këtë fenomen rreth motivit që e cyt të shkruajë , Gëzimi nënvizon se : “ Pra, është magjia e shkëlqimit të diellit të fjalës, që në tërësinë time hyri paperceptueshëm, lehtas e lehtas dhe u ngulit thellë mbi qiellin e muzës sime, që gjithmonë e ngacmon. Brenda atij qielli që shkëlqente përpara meje, hapeshin tufa mjegullnajash, që gjithmonë ma ngacmonin kuriozitetin të dija se ç'kishte brendapërbrenda tyre dhe kjo shpesh ma prishte qetësinë djaloshare e më kthente në zhgënjim. Brenda atyre mjegullnajave, kishte jetë, vdekje, kishte ngjarje, të ruajtura e të harruara, të thëna e të pathëna, kishte zbrazëtirë që ma shponte muzën time...”Gëzim Ajgeraj është mjaft i frytshëm edhe në kritikën letrare , kështu duke i bërë një recension përmbledhjes me poezi "Muzat i bien lyrës", që botoi revista "Fidani", Prizren, qershor, 2005, nënvizon ndër të tjera se : “Projekti letrarë i revistës "Fidani", për mbledhjen e krijuesve dhe poetëve prizrenas brenda këtij libri e poezi, është akt i guximit, vendosmërisë dhe dashurisë për fjalën e bukur poetike. Si e tillë kjo përmbledhje me krijuesit dhe poetët Prizrenas, krijon një laryshi poetike që sjellë botëra të ndryshme të ngacmimit poetik të shkrira në simfoninë e vargut. Libri me poezi "Muzat i bien lyrës", në ete i mbledhë nga krijuesit e rinj dhe deri tek poetë tani më të afirmuar në letrat shqipe dhe kjo laramani krijuesish na bënë të kuptojmë se ky libër përmbledh një kolorit të larmishëm poetik i cili në vete përmban kualitete dhe vlera. Njëkohësisht kjo vjen si një mirënjohje për krijuesit e rinj, të cilëve u jepet mundësi në hyrjen e rrugëve të reja të botës së artit metaforik, e cila mundësi duhet çmuar lartë. Së fundi është një mirënjohje edhe për qytetin e Prizrenit, sepse pas "Sinopsis kohe" të botuar nga KL. “Fan S. Noli”, Prizren, 1995. , kjo përmbledhje vjen si një tufë trëndafilash që zbukuron pranë bukurive të tij. Natyrisht është edhe puna e krijuesve që e nderon atë. “Në një vështrim të tij kritik Gëzim Ajgeraj potencon se: Vlerësimi i një vepre letrare tek ne nga kritikët dhe "Kritikët" letrarë, sot për sot është brenda një kaosi jo edhe aq të përshtatshëm me kohën. Dyshimi ynë në këtë çështje përkon me shumë faktorë që po zhvillohen tek ne. Është shumë e vërtetë se letrat tona, në këtë kohë janë zhvilluar me bollëk, siç është zhvilluar edhe ngritja arsimore tek ne. Në këtë rast, kritika tek ne nuk ka mundur edhe t'i përballojë kësaj rrjedhe të prurjeve në letërsi, ndaj edhe nuk ka mundur ta mbulojë gjithë hapësirën e shkrimit dhe prurjeve në letrat tona. Janë hapur mundësi dhe rrugë të tjera, që të kemi vlerësime edhe vlerësues. Kësisoj, në këtë grupim, ka hyrë edhe një pjesë e vetë krijuesve, duke i vlerësuar apo mbivlerësuar në vlera dhe në jo vlera veprat e të tjerëve. Në këtë kaos vlerësimesh apo nënvlerësimesh, gati çdo herë ka munguar dialektika e vetëvlerësimit, fillimisht të veprës së vet, pa pasur të drejtë ta vlerësojë apo zhvlerësojë veprën e dikujt tjetër. Kështu, përzihemi në punën e kritikës, apo thënë më qartë, këtu na lindin kritikët dhe "kritikët".R. Rifati

Agnes Gonxhe Bojaxhi apo Nene Tereza

Agnes Gonxhe Bojaxhi apo Nene Tereza
Nene Tereza apo Agnes Gonxhe Bojaxhiu eshte femija i trete i Nikolle (Kole) dhe Dranafile (Drane) Bernaj Bojaxhiut..Gonxhja ka lindur me 26 gusht 1910 ne qytetin e Shkupit.Foto viteve '20 - ShkupBabai i saj Nikolla ka qene tregtar.Ai njihej per bamiresite e shumta, ndihmonte si familjet e varfera ashtu dhe institucionet e ndryshme. Ai ndihmoi ne ndertimin e teatrit te pare te Shkupit.Kola fliste shume gjuhe dhe udhetonte shume ne Itali dhe Egjipt. Mbasi kthehej nga udhetimet ai sillte shume dhurata per femijet e tij por dhe shume histori. Babai i Gonxhes ka luajtur ne banden e qytetit.Shtepia e tyre gjithmone ishte me mysafire, degjohesh muzike, kenge dhe te qeshura. Per dite festash dhe ne festivale familja do te vishte rroba kombetare .Nikolle (Kole) BojaxhiuKola ka qene shume aktiv per ceshtjen kombetare dhe per nje Shqiperi te pavarur.Ai ishte ne grupin qe luftonte per bashkimin e Shkupit dhe te qyteteve perreth me Shqiperine. Ne vitin 1918, mbas kthimit nga Beogradi ku u diskutua per ceshtjen shqiptare, ai vdiq. Te gjithe thone se ai u helmua nga kundershtaret e tij. Diten e varrimit te gjitha dyqanet dhe shkollat ishin te mbyllura.Myslimane dhe te krishtere, si dhe njerez te ndryshem moren pjese ne funeralin e Koles. Vdekja e Koles ishte nje goditje e rende per familjen. Qe pikerisht nena e Agnes, Dranja qe me duart e saj te arta do ta nxirrte nga kriza familjen. Ajo do te qepte fustane nusesh, kostume per festivale, do bente qilima. Gonxhja ishte shtate vjece. Se bashku me te emen shkonin cdo dite ne kishe. Ajo e ndihmonte te emen ne organizimin e festivaleve, ne zbukurimin e kishes me lule, si dhe shkonin ne kishen e Zonjes se Letnices ne Mal te Zi. Bente pjese ne korin e kishes. Kendonte shume bukur dhe i binte mandolines. Kohen me te madhe e kalonte ne shoqerine e librave, sidomos literatures fetare. Ne kete kohe filloi te kete kontaktet e para me revistat e Misionit Katolik ku kishte shkrime te shumta per Indine. Fotografite e familjeve te varfera dhe te semureve e preken shume ate.Te semuret nga leproza si dhe semundjet e tjera bene qe ne mendjen e saj te lindete nje ide e nje dite do te merrte nje vendim te prere. Ishte teper e brishte, teper e ndjeshme dhe ne kete kohe filloi te hidhte ne leter dhe vargjet e para. Ishte 18 vjece. Nje vajze me sy endrrimtare, me trup te holle dhe shpirt teper te ndjeshem. Perpara saj ishin te hapura dyert e jetes. Me kulturen dhe aftesite qe kishte ajo mund te behej nje mesuese e mire apo nje shkrimtare. Por zgjodhi dicka tjeter. Nene lokja e saj, sic kujton Gonxhia, keshtu e therrisnin te gjithe nane Dranen ne Shkup, ia kishte ushqyer shpirtin me dashurine per njerezit, per ti ndihmuar dhe sherbyer atyre. Dhe kush me mire se ajo, e rritur ne nje familje me tradita dhe dashurine ndaj te varferve, do ti perkushtohej rruges se Zotit?!. Ishte ne moshen me te bukur, ne moshen e arte, atehere kur cdo vajze enderronte princin e kalter dhe priste te kishte ne duar foshnjen e pare, te degjonte nga goja e saj fjalen Nene. Por ajo zgjodhi nje rruge tjeter, nje rruge te gjate dhe plot perpjekje, t'u ndihmonte te tjereve, t'u gjendej prane kur ato vuanin, t'u mjekonte plaget e trupit dhe te shpirtit.Ajo ishte nje Gongje qe shkoi vend me vend dhe me fjalen e saj te embel, vetmohimin, thjeshtesine, sakrificen tregoi se cfare mund te beje nje shpirt I mrekullueshem. Perpara saj ulen kokat me respekt princer dhe princesha, presidente dhe politikane, burra shteti dhe artiste. Nga goja e njerezve te vuajtur dhe te semure doli fjala ma e bukur per bamiresen e tyre, Terezen. Ato e quajten Nene dhe kjo fjale percillej neper bote.Qe nga viti 1929 qe kishte shkuar ne Kalkuta deri ne vitin 1960 ajo s'kishte levizur nga India. Ishte pikerisht viti 1960 kur ajo do te udhetonte per ne Evrope dhe Amerike e ftuar ne nje konference per grate katolike. Midis te tjerash ajo do te thonte:"Shume nga njerezit nuk dine ekzistencen e te varferve.Ne i shohim dhe nuk i shohim ato. Ju mund te gjeni Kalkuta ne te gjithe boten.Neqoftese keni sy te shifni" Mbas viteve 60 ajo filloi te udhetonte per ne Evrope dhe u takua dhe me te vellane Llazarin qe jetonte ne Itali.Deshira e saj ishte te takonte te emen dhe te motren,por nje gje e tille nuk iu lejua kurre.Shume njerez me influence,duke perfshire dhe Indira Gandin, apeluan tek qeveria shqiptare per Nene Terezen por pa sukses.Me 12 korrik 1972 merr lajmin e hidhur te vdekjes se nenes ne Tirane dhe deshira e saj e fundit kishte qene te shihte dhe nje here Gonxhen. Dy vjet me vone i vdes dhe e motra.Do te vinte viti 1989 qe ajo me se fundi te vinte ne Shqiperi dhe te lutej prane varrit te se emes dhe te motres.Puna e saj e madhe dhe e palodhur bene qe ne Indi dhe ne shume vende te tjera te botes te ngrihen me qindra qendra ku te varferit dhe te semuret gjenin nje strehe te ngrohte.Ne vitin 1979 asaj iu dha Cmimi Nobel i Paqes.Me vone iu dhane dhe cmime te tjera.Por asnje nga cmimet nuk kishte vleren e cmimit qe i dhane te varferit ,Nene Tereza.Ajo ishte nene e te gjitheve, qe luftoi urine, qe luftoi varferine, qe luftoi semundjet, qe luftoi vetmine dhe u perpoq per te miren e njerezimit.Gjer ne fund te jetes se saj ajo mbeti ashtu e thjeshte , e sakrifices, gjithshka ua dhuroi te varferve dhe u perpoq per te varferit.Ndonese dyert e tokes meme per te do te ishin te mbyllura per dekada te tera ajo kurre se mohoi te qenit shqiptare.Gjate nje konference shtypi kur nje reporter e pyeti si ndjehej ajo kur ne Shqiperi feja ishte e ndaluar ajo u pergjegj "shqiptaret e mi gjithmone jane ne zemren time".Dhe kur e pyeten cila ishte origjina e saj ajo tha "jam shqiptare".Dhe se fundi po e mbyll kete shkrim me nje thenie te Nene Terezes:"Ngandonjehere na duket se ajo qe bejme i ngjan nje pike uji ne oqean, por vertete,oqeani eshte i manget m'u per ate pike uje"

Abaz Shehu (1905 - 1943) Hero i Popullit lindi ne Bençe Tepelene

Pjesëmarrës i lëvizjes demokratike-revolucionare, veprimtar i shquar i lëvizjes komuniste dhe i Luftës ANÇ, Hero i Popullit. Lindi në Bënçë të Tepelenës, në një familje me tradita patriotike. Mori pjesë aktivisht në Revolucionin e Qershorit 1924. Më 1925 i shtrënguar nga regjimi zogist shkoi në Francë, ku u bë anëtar i PKF. Aktivitetin e tij revolucionar në Francë Abazi e vazhdoi për 6—7 vjet deri aty nga viti 1931 kur vendosi të kthehej në Shqipëri.Aktiviteti i tij antizogist bie në sy të autoriteteve qeveritare dhe, pa kaluar shumë kohë, duke u cilësuar si element i kuq, arrestohet si pjesëtar i organizatës së Vlorës dhe dënohet në fillim me vdekje, por pastaj dënimi i kthehet në burgim të përjetshëm. Jeta e tij në burg zgjati 5 vjet, pas të cilëve, me ndihmën dhe përpjekjen e miqve, u lirua.Abazi, si revoludonar me eksperiencë të madhe i dha një ndihmë të veçantë Luftës Nacionalçlirimtare në krahinën e Tepelenës. Fjala e tij e mprehtë, diskutimet dhe thirrjet plot zjarr, që i bënte popullit, linin kudo gjurmë të thella në zemrat e patriotëve, të njerëzve të thjeshtë, të cilët mbushnin vullnetarisht radhët e çetave partizane. Me zgjerimin e rreshtave partizane Abazi punon për organizimin e batalionit "Baba Abaz", në krye të të cilit ai kreu aksione të rëndësishme, duke u dalluar për trimëri e heroizëmNë tetor të vitit 1943, me urdhër të Shtabit të Zonës I Operative Vlorë - Gjirokastër, Abaz Shehu, u caktua komandant i grupit të Vlorës dhe më vonë u ngarkua nga Shtabi i Përgjithshëm i Ushtrisë Nacionalçlirimtare si komandant i Brigadës V Sulmuese, që ishte në formim e sipër në qarkun e Vlorës. Por Abazi nuk arriti dot ta fillojë detyrën e re se ra në luftën e përgjakshme të Gjormit, që u zhvillua më 12 dhjetor të vitit 1943 kundër forcave gjermane